Categorie: Geen categorie

Eigenlijk had ik nog een extra dag in Madrid zullen blijven om Toledo te bezoeken, maar omdat ik het gevoel had dat ik niet mocht ontbreken bij “Vier Jom Ha’atsmaoet” van Christenen voor Israël woensdagavond in Katwijk, heb ik mijn ticket gewijzigd en ben ik gisteravond/nacht thuisgekomen, Blouma in Madrid achterlatend. Maandagochtend waren we om 4:15 uur vertrokken en om 10:30 uur zaten we al in ons hotel om deel te nemen aan de conferentie van de EJA, de European Jewish Association, voor bestuurders van Europese Joodse Gemeenten. Het onderwerp was Building or Leaving, decision time for Europe’s Jews, met andere woorden: wel of niet uit Europa vertrekken.  De conclusie was nagenoeg eensgezind dat we ons niet weg laten treiteren, maar hoe verder om te gaan met het explosief groeiende antisemitisme was waarover werd gesproken en gedelibereerd.

Een van de sprekers was een soldaat die, toen ik hem vertelde dat ik woensdagavond, vanavond dus, zou gaan spreken voor Christenen voor Israël, mij een whatsapp stuurde met de volgende door google vertaalde, en door mij bijgeschaafde, tekst:

Mijn naam is Ohaviah Sharabi. Ik ben van beroep journalist maar ben ook een van de vele dienstplichtige soldaten in het Israëlische leger. Sinds 7 oktober zit ik als reservist onder de wapenen. Vorige week nog was ik actief betrokken bij de bescherming van ons land. Ik kom uit een orthodox-joods gezin en heb twaalf broers en zussen. Voor mij en enkele van mijn broers was het niet weggelegd om de hele dag Thora-studie te bedrijven. Wie dat kan – gezegend is hij, het is een grote verdienste. Maar een paar van mijn broers en ikzelf voelden het als onze plicht om het leger in te gaan hoe afschuwelijk oorlog ook moge zijn. Bij een raketinslag heb ik vrienden, waaronder mijn eigen commandant, voor mijn ogen zien sneuvelen.

Maar ook heb ik gezien, en daarvan was ik het meest ontdaan, muren van kinderkamers en van scholen: posters, tekeningen, bebloede handen, heil Hitler en hakenkruizen die het vermoorden van Joden verheerlijkten. Het was nadrukkelijk niet alleen tegen Israëliërs gericht, maar riep op tot een diepe haat naar alle Joden, in Europa en waar ook ter wereld. Zolang er op deze wijze haat wordt gekweekt zal vrede een illusie zijn. Ik wil jullie, Christenen voor Israël, persoonlijk danken voor jullie steun aan Israël – moreel, maatschappelijk, politiek en economisch. Jullie inzet voor Israël is in de huidige wereld vol vijandschap geen vanzelfsprekendheid. Het geeft ons kracht om door te gaan, dagelijks biddend voor vrede, shalom voor alle bewoners van G’ds aarde.

De conferentie werd vandaag afgesloten met een bezoek aan Madrid, een plaats vol Joodse historie. Overigens was het goed dat we er even tussenuit waren, want we hadden wel een bijzondere sjabbat achter de rug. Toen Blouma na de Kiddoesj naar huis wilde gaan trof ze een man in de steeg voor sjoel met lucifers, stukjes papier en een blik haarspray. Omdat dat niet zo gebruikelijk is, heeft ze de gabbe van de sjoel gewaarschuwd. Vervolgens is het geëscaleerd want de man dook meteen in de slachtofferrol en heeft een aantal sjoelbezoekers achtervolgd, gefilmd, bedreigd en geïntimideerd. Het ‘slachtoffer’ brulde dat hij nu wist waar bijna alle sjoelbezoekers wonen en verklaarde de Drieringensteeg tot Gaza, door Joden bezet gebied, waar hij dus van de Joden niet mag komen… Overigens was hem niet gezegd dat hij zich daar niet mocht ophouden, hem was uitsluitend gevraagd wat hij voor de synagoge deed met haarspray, papier en lucifers.

De Joodse Gemeente zal wel een proces aan z’n broek krijgen wegens discriminatie, want zo loopt het vandaag met recht en onrecht. Kijk naar Marco Kroon, drager van de Willemsorde, die zal worden aangeklaagd omdat hij heeft ingegrepen toen een paar demonstranten in Wageningen op 5 mei, de Nationale Bevrijdingsdag, over de afzetting meenden te moeten klimmen om een conflict van elders in de wereld hier te importeren en de buitengewoon waardige herdenking van de Shoah en de viering van de bevrijding tachtig jaar geleden te verstoren. Ik heb het in Wageningen allemaal mogen meemaken.

De Joodse Gemeente Amersfoort is zich met de lokale politie aan het bezinnen hoe er verder moet worden gehandeld om een zo veilig mogelijk klimaat te creëren voor de sjoelbezoekers die gewoon hun sjabbat willen vieren in de bijna 300-jarige synagoge.

Overigens was een van de sprekers in Madrid rabbijn Yehuda Kaploun uit de VS, die niet alleen een aangetrouwd familielid van Blouma bleek te zijn, maar ook een vertrouweling van Donald Trump. (Waarbij de vraag rijst wat belangrijker is, vertrouweling van Trump of familie van mijn Blouma!) Naar het zich laat aanzien zal hij binnenkort een benoeming krijgen om mondiaal vanuit de president van de Verenigde Staten het antisemitisme te bestrijden.

De bijeenkomst in Katwijk van Christenen voor Israël vanwege Jom Ha’atsmaoet was indrukwekkend. Geweldige sprekers, schitterende muziek, maar het meest imposant was de pro-Palestijnse demonstratie. Hoewel ik er zelf niet veel van meegekregen heb, want ik kwam en vertrok via de achterdeur, heb ik toch begrepen dat de pro-Palestina demonstratie dankzij honderden Katwijkse jongeren, geen ruimte kreeg. Hoe het precies in mekaar zat zal ik morgen wel te horen krijgen. Wat ik wel heb meegekregen was dat er onrust was, maar van wie en waarom is me niet duidelijk en mijn nachtrust ervoor opofferen, wetend dat er toch niets meer aan te doen valt, ga ik gewoonweg niet doen. En dus voor nu: lajla tov – een goede nacht!

 

Bij deze biecht ik op dat ik de commentaren op mijn dagboeken bijna nooit bekijk. Maar nu dus even min of meer toevallig wel (hoewel toeval niet bestaat) en ik dus kennelijk onderstaande oppepper nodig had omdat ik vanwege het alom aanwezige antisemitisme het weer even bijna helemaal niet zag zitten, speciaal na de gebruikelijke scheldkanonnades van afgelopen sjabbat:

Sinds kort volg ik uw dagboeken, nadat ik u geregeld heb horen spreken bij manifestaties voor Israël, op televisie en uiteraard binnen de Joodse gemeenschap, waarvan ik een trots onderdeel ben.

Lange tijd heb ik mijn Joodse identiteit verzwegen, geen plaats gegeven. Sinds 7 oktober echter ben ik me er iedere minuut van de dag van bewust dat een Jood een Jood is en altijd ook een Jood zal blijven.

En toen kwam ik toevallig uw dagboek tegen. Uw visie op het wereldgebeuren, uw anekdotes en levenslessen geven mij troost. Uw benadering is zo positief, zo hoopvol en vertrouwenwekkend. Men leest altijd over de Rabbijn met de wijze woorden van vroeger, maar u doet dat vandaag en morgen. Ik wil u bedanken, want dankzij uw woorden durf ik verder te kijken dan de donkere wolken die nu boven ons hangen en ben ik ervan overtuigd dat uiteindelijk de zon weer gaat schijnen. Am Jisraeel Chaj!

Mijn dipje was dus weer voorbij, speciaal toen ik ook nog terugdacht aan donderdag jl. toen Blouma en ik aanwezig mochten zijn op de Grebbeberg waar een nieuw herdenkingspaviljoen werd geopend. Drie dagen heeft ons leger in de meidagen van 1940 gestreden tegen een Duitse overmacht. Geen schijn van kans hadden onze jongens. Honderden lieten het leven en liggen daar begraven op het ereveld dat zo bijzonder zorgvuldig en respectvol wordt onderhouden. Hun namen, hun foto’s, hun geschiedenissen zijn in het nieuwe paviljoen zichtbaar gemaakt en vereeuwigd. Een perfect door de Oorlogsgravenstichting georganiseerde bijeenkomst met na afloop een lichte lunch en, wederom, speciaal voor ons beiden koosjer. Aanwezig bij de plechtigheid waren hoge legerautoriteiten, burgemeesters uit de omgeving en nazaten. Ik heb het gevoel dat juist vanwege de Jodenhaat, waarvan we bijna 80 jaar dachten verlost te zijn, men extra vriendelijk tegen ons is, als een soort blijk van solidariteit, vriendschap, bemoediging.

Vrijdagmiddag liep ik met een vriend naar sjoel. Ik noem hem Bram omdat ik zijn echte naam niet wil noemen om reden van privacy. Hij bekleedt een aardige functie ergens in den lande bij de gemeentelijke overheid, maar heeft zich enige tijd geleden ziekgemeld. Dat kwam door de te hoog opgebouwde spanning die hij ervaart. Hij voelt zich sinds 7 oktober 2023 eenzaam in zijn emoties van boosheid, verdriet en teleurstelling om de situatie van Joden in Israël, in de wereld en ook in Nederland. Het duurt hem allemaal te lang en hij ziet geen verbetering. De onverschilligheid, het onbegrip en de antipathie van zijn niet-Joodse omgeving laten hem niet onberoerd en dus vroeg hij mij of ik hem een psycholoog kon aanbevelen, want hij begrijpt dat er iets aan zijn emoties moet worden gedaan. Hij kon terecht bij de door mij aangereikte niet-Joodse deskundige die veel ervaring heeft met trauma en ook goed is ingevoerd in de Joodse wereld. Tot hier is er niets uitzonderlijks aan de hand, het contact loopt goed. Maar nu het probleem (want rabbijnen zijn er voor problemen!):

Bram had vanochtend zijn eerste gesprek met de bedrijfsarts. Hij legde hem zijn problematiek uit en ook dat hij proactief hulp heeft gezocht bij iemand bij wie hij zich niet hoeft te verdedigen. Verdedigen, dat vond de arts overdreven, dat is bij een psycholoog nooit nodig. Enfin, Bram beschreef zijn spanningen en rondde het gesprek af met het vermelden van de grote zorg die hij voor zijn naaste familie in Israël voelt. Daarop vroeg de bedrijfsarts of hij even mocht inhaken en gaf aan dat hij tot een half jaar geleden pal achter Israël had gestaan. Maar nu… en toen kwam de gebruikelijke kritiek op Netanyahu, en dat wat er in Gaza gebeurde disproportioneel was: “Als er in New York een moordenaar rondloopt gooi je toch ook geen atoombom op de hele stad!” Bram liet de arts uitpraten en antwoordde met tegenwerpingen en vroeg of de arts een andere oplossing zag om Hamas te verdrijven en de gijzelaars vrij te krijgen. Nee, dat had de arts niet. Er ontspon zich een discussie waarin Bram in de verdediging schoot en dat was wel het laatste waaraan hij behoefte had, want precies daarvoor loopt hij bij de psycholoog die ik hem had aanbevolen. De arts brak de hopeloze discussie af en zei dat hij merkte dat het Bram spanning opleverde. Hij bood zijn excuses aan en zei dat hij in het vervolg niet meer met hem over Gaza en Israël zou spreken.

Het voorbeeld laat zien wat veel van ons ervaren, niet alleen Bram en niet alleen bij de bedrijfsarts. Nederlandse Joden worden aangesproken op Israëls beleid. En dat is nou precies wat deze bedrijfsarts had moeten aanvoelen. Hij is ingehuurd om zijn cliënten zo spoedig en volledig mogelijk te laten herstellen en ze niet nog meer de zinloze kast op te jagen. Deze politieke discussie was niet goed voor Bram, want zijn welzijn werd er niet door bevorderd, en dus ook niet goed voor zijn werkgever, die hem graag zo snel mogelijk aan het werk wil hebben, en zelfs de situatie in het Midden-Oosten is door dit a-therapeutische gesprek niet verbeterd.

 

 

 

Laat ik beginnen met het delen van positieve gevoelens over de afgelopen 4 & 5 mei en wat er omheen zit. Zo was ik vanochtend, woensdag 7 mei, in Kampen om op het Hoornbeeck College voor meer dan driehonderd MOB-leerlingen te spreken over antisemitisme. Drie kwartier werd er aandachtig geluisterd, je had een speld kunnen horen vallen, als de vloer van steen zou zijn geweest. En vanavond was ik op Urk (en niet in Urk!) en ontving ik vooraf een whatsapp van Urk’s burgemeester waarin hij mij op voorhand van harte welkom heette en me verzekerde dat er zich geen ongeregeldheden zouden voordoen. Dat er zo’n driehonderd belangstellenden waren gekomen, verbaasde me niet. Maar wat me wel verbaasde was hoe ik mezelf veilig, welkom en bijna helemaal thuis voelde, op Urk. Morgen wordt dan voor mij de afsluiting van herdenken (en vieren??) met eerst ’s ochtends een plechtigheid op het Militair Ereveld Grebbeberg en ’s avonds meelopen met de wekelijkse Amersfoortse Solidariteitsloop/Gebedswandeling voor Israël en de Joodse Gemeenschap. De aftrap was in Ommen op 3 mei met de onthulling van een indrukwekkend monument ter nagedachtenis van de volledig uitgeroeide Joodse gemeenschap. Op 4 mei militair ereveld Loenen en ’s avonds op de Dam bij de Nationale Dodenherdenking. Op Bevrijdingsdag de Nationale Viering in Wageningen (met de inmiddels alom bekende verstoring) en ’s avonds de Nationale en officiële afsluiting van Bevrijdingsdag op de Amstel en in Carré in aanwezigheid van de Koning en Koningin. Waar ik ook was werd ik met meer dan gebruikelijke egards en warmte welkom geheten. Misschien een detail, maar er was bij alle bijeenkomsten voor gezorgd dat ik niet via parkeergarages hoefde te komen maar dat ik dicht bij de entrees mocht aankomen om maar niet langs hagen van oproerkraaiers te hoeven lopen. En overal voor mij en Blouma speciaal aangerukte koosjere maaltijden of hapjes. Pas op: ongevraagd! Het was alsof de bestuurders van Nationaal Comité 4 en 5 mei, van de Oorlogsgravenstichting en andere organisatoren ons duidelijk wilden laten voelen: Jullie horen erbij. Wij staan achter jullie. Weet dat jullie ook vele vrienden hebben.

En dan nog iets bijzonders: een afgestudeerde en gepromoveerde jongeman die ik negenentwintig jaar geleden op mijn schoot had toen hij op zijn achtste dag zijn Brit Mila, besnijdenis, kreeg, heeft op 4 mei met vier vrienden in de binnenstad van Utrecht veertig  Stolpersteine gepoetst, ontdaan van viezigheid en bij iedere steen die ze hadden schoongemaakt even pas op de plaats gemaakt uit eerbied voor hen die niet waren teruggekeerd en van wie uitsluitend de Stolpersteine nog getuigen dat ze ooit hadden geleefd, als gewone Nederlanders met de Joodse Godsdienst.

En nu dan niet mijn zorg over toenemend antisemitisme, de verstoring in Wageningen, de rellen in Scheveningen enzovoort, enzovoort. Neen, wat is de oorzaak van de kaping van Nederland door een groep raddraaiers voor wie antisemitisme eigenlijk bijzaak is om te kunnen komen tot het hoofddoel: anarchie!  Jodenhaat is slechts als de kanarie in de kolenmijn. Gelijk in de Shoa zes miljoen werden vermoord, maar vierenvijftig mensen het leven lieten.

In de Joodse filosofie wordt uitgelegd dat als ik in een medemens een slechte eigenschap zie, ik dat negatieve ook in mezelf moet hebben omdat ik anders dat kwaad niet had kunnen herkennen. Maar we kunnen nog een stapje verder gaan en zelfs leren van het kwaad en vertaalslagen maken van het kwade naar het goede. Rabbi Zoesje van Anipoli, een stadje in de Oekraïne, zag zelfs in een ordinaire dief eigenschappen die ten goede kunnen worden aangewend:

• Een dief werkt stil en geruisloos
• Hij is bereid om risico’s te lopen
• Ieder detail is voor hem van belang
• Hij is met volle overgave bezig
• Hij is enthousiast
• Hij heeft vertrouwen en is optimistisch
• Als het hem niet meteen lukt, probeert hij het nog een keer en nog een keer

Als een mens zich inzet voor de gemeenschap op de wijze waarop een dief zijn diefstal uitvoert, dan zou onze samenleving er aanmerkelijk beter uitzien. Want laten we eerlijk zijn: een stad, een land, de EU of de Verenigde Naties, maar ook gewone lokale ziekenhuizen kunnen alleen optimaal functioneren, als de medewerkers zichzelf weten weg te cijferen en bereid zijn zichzelf volledig in te zetten voor de ander, voor het bedrijf of voor de instelling, als een dief. Als echter alles draait om de afgod IK, hebben we een probleem. En dat is het klimaat waarin we ons heden ten dage bevinden. Vele politici zijn primair met zichzelf bezig. Hoe kunnen ze hun eigen positie handhaven en versterken? Hoe krijgen ze bij de volgende verkiezingen meer stemmen? Uiteraard vertoont niet iedere politicus zo’n egoïstisch gedrag, maar de meerderheid… Hetzelfde geldt voor bestuurders van (Joodse) gemeenten, voor artsen, geestelijken en ook voor rabbijnen.

Als waarden en normen verdwijnen en worden ingeruild voor de alles-mag-en-alles-kan cultuur, dan hebben we een probleem, want dan overheerst niet de beste, maar de sterkste en grootste oproerkraaier.

Ik was er op afstand getuige van dat twee politieagenten werden uitgescholden toen ze een groepje jonge fatbikers, allen nieuwe-Nederlanders, verzochten om iets minder lawaai te maken. Ze hadden al gepoogd een gesprek aan te gaan met de ouders, maar zonder enig succes. Integendeel, de ouders, zo bevestigden de agenten, jutten de kinderen op.

En toch zullen we met z’n allen wegen moeten bewandelen om de afgod IK te verbannen uit onze samenleving. Desnoods gaan we te werk als dieven in het holst van de duistere nacht, om ouders, opiniemakers en zelfs journalisten tot het inzicht te brengen dat we allen, ongeacht achtergrond, geloof, ras, geaardheid en wat er nog meer in dit rijtje thuishoort, tot zuivere gedachten te brengen. Ik geloof en hoop dat het mogelijk is!

 

Wakker worden Nederlandse Overheid, ons land wordt gekaapt.

De herdenkings-aftrap heb ik vandaag mogen geven in Ommen. Zondag 4 mei aanstaande om 11:00 uur word ik afgehaald om naar het Ereveld in Loenen te gaan, daarna even terug naar huis om me vervolgens richting de Dam te spoeden voor de Nationale Herdenking. Daarna op 5 mei de Bevrijdingslezing in Wageningen, ’s avonds het…. En zo kan ik de eerste mei-weken doorgaan met herdenken, herdenken en nogmaals herdenken. Van hot naar her en daarna weer van her naar hot. Uiteraard ben ik bij bijna alle plechtigheden gevraagd om een toespraak te houden. Vijf minuten, tien minuten en soms ook een lezing van bijna een uur. Na al die jaren voel ik me tijdens al die plechtigheden, als professionele herdenker, in mijn element. Ik schrijf principieel geen toespraken meer op, maar ter plekke laat ik me inspireren door de serene stilte en de gedachten aan de slachtoffers.

Gisteravond waren Blouma en ik aanwezig bij de Shoa Herdenking van de Israëlische Ambassade. Pas op, trouwe dagboekenier: de Israëlische Ambassade en niet de Israëlitische. Tijdens de lintjesregen was ik aanwezig bij de toekenning van een Koninklijke onderscheiding aan Ruben van Praagh die zich bijna dertig jaar geheel belangeloos heeft ingezet voor de Joodse Gemeente Utrecht. Vanaf deze plek: mazzeltov, Ruben. En ook mazzeltov voor Jaap Cyklik, bestuurder van de Israëlitische Gemeente Zwolle, die ook is toegetreden tot de Orde van Oranje-Nassau. Israëlitisch betekent Joods, en de Israëlitische Ambassade bestaat dus niet, maar wel de Israëlische Ambassade, de ambassade van Israël. Ruben kreeg dus ten onrechte zijn onderscheiding vanwege zijn bestuurslidmaatschap van een niet bestaande NIG, Nederlands Israëlische Gemeente… Ik grap er maar een beetje op los. Reden?

Herdenkingen grijpen mij emotioneel aan, laten me niet onberoerd en mogen me ook niet onberoerd laten. Al die totaal onschuldige namen die louter en alleen werden vermoord omdat ze Joods waren, niets hadden misdaan en roemloos werden vergast. De soldaten van de IDF, die gisteravond werden herdacht, waren weliswaar veel te vroeg uit het aardse bestaan weggerukt, maar niet roemloos, niet voor niets. Als verdedigers van de Staat Israël lieten zij het leven.

Aan de vier mei herdenkingen gaat dit jaar meer dan alle andere jaren de discussie vooraf wie er worden herdacht, hoe breed we de herdenking gaan trekken. Helaas zullen op vele plaatsen de herdenkingen worden verstoord en weggekaapt door pro-Palestina betogers, waarvan ik de stellige indruk krijg dat het welzijn van de inwoners van Gaza voor hen een bijkomstigheid is om rotzooi te kunnen schoppen. Hun hoofddoel is anarchie en polarisatie. Nederlandse lokale en nationale overheden: word wakker, ons land wordt gekaapt. Is dit mijn bekrompen persoonlijke Jacobs’ mening?

Enige dagen geleden had ik een dagje Den Haag en ik kan u daarom mededelen dat de zorg van kaping breed wordt gevoeld en zich niet alleen in mijn hoofd afspeelt.

En nu ik dan toch over Den Haag spreek: De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme heeft als taak om concrete gevallen van discriminatie op te sporen en te bestrijden. Los hiervan, ook als dat niet officieel tot zijn taak zou behoren, is mijns inziens, het bouwen van bruggen en het strijden tegen polarisatie een belangrijke opdracht. En wat doet deze door de Overheid aangestelde en betaalde functionaris? Hij geeft een interview aan Al Jazeera en legt omstandig uit dat in Nederland er een oorlog is tegen moslims. Onbegrijpelijk. Als ik dat vergelijk met de opstelling van de coördinator antisemitisme bestrijding, Verdoner, dan zie ik een levensgroot verschil. Deze gaat met grote zorgvuldigheid te werk, probeert te verbinden, doet aan positieve educatie en mijdt iedere vorm van extremiteit en polarisatie. Het is heel wel mogelijk dat bedrijven als ze een islamitisch klinkende achternaam zien, al bij voorbaat een sollicitant afwijzen. Dat is onjuist en onacceptabel. Maar de indruk te wekken dat islamieten systematisch worden gediscrimineerd en er sprake is in ons land van een oorlog tegen de islam, is ver beneden de waarheid en is, in mijn optiek, opruiend. Kritisch racisme in de gaten houden, feitelijke misstanden blootleggen en zij die gediscrimineerd worden of zich gediscrimineerd voelen bijstaan, dat is mijns inziens de taak van de door onze Overheid betaalde functionaris. Een oorlog verzinnen die niet bestaat, vind ik onnodig en kwalijk!

In Ommen werd vandaag een monument onthuld ter nagedachtenis aan de Joodse inwoners van wie niemand de bezettingsjaren heeft overleefd. Met heel veel overgave en inzet doen de huidige inwoners er alles aan wat binnen hun bereik ligt om op z’n minst de herinnering levend te houden. De namen van alle Joden staan op meerdere plaatsen vermeld, hun individuele geschiedenissen zijn zoveel mogelijk vastgelegd en het herdenkingsteken, dat vandaag onder brede belangstelling werd onthuld, is eigenlijk meer een geschiedenisboek dan een monument, vanwege de vele symboliek die erin is vastgelegd.

De warmte die mij persoonlijk ten deel viel kwam over, werd gevoeld en hogelijk gewaardeerd. Het deed me even de polariserende coördinator racismebestrijding vergeten, en dat is goed voor mijn gemoedstoestand en mijn gezondheid, fysiek en geestelijk. 

Am Jisraeel Chaj! We leven en overleven!

Het excuus dat Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam, aan Joods Nederland heeft aangeboden tijdens de Jom Hasjoa bijeenkomst in de Hollandsche Schouwburg, was oprecht en duidelijk. Eindelijk een lokale erkenning dat Nederland tijdens de bezetting faliekant heeft gefaald. De moffen waren de slechten en de Nederlanders de goeden. Lees verder “Dagboek van de Opperrabbijn 27 april 2025”

Dit wordt een lastig dagboek, want sinds mijn vorige dagboek zijn er twaalf dagen verstreken en never a dull moment, dus een scala van onderwerpen, e-mails en telefoontjes hebben de Jacobs-revue gepasseerd. En dus nu moet ik kiezen om te voorkomen dat dit gewone dagboek ontaardt in een soort jaarverslag, maar dan over twaalf dagen.

Net voor Pesach was er een vergadering in Kamp Amersfoort van de Oorlogsgravenstichting. Ik beschouw het als een voorrecht om in de adviescommissie van deze stichting te mogen zitten en zo de mannen en vrouwen die voor onze vrijheid zijn gesneuveld te mogen eren.

Net voor Pesach werd ik ook geconfronteerd met een irritante Reichskriegsflagge  die het aangezicht van mijn woonplaats op een paar honderd meter van ons huis meende te moeten bezoedelen en het bestaan van Kamp Amersfoort bijna leek te ontkennen. Zal wel pro-Palestijns bedoeld zijn en dan wordt het natuurlijk getolereerd. Maar de link tussen het huidige Midden-Oosten-conflict en nazi-Duitsland ontgaat me een beetje, hetgeen wel aan mijn beperkte verstandelijke eigenschappen zal liggen. Maar ja, denk ik dan, het hele fenomeen antisemitisme spoort niet, is onlogisch, maar toch bestaat het en mogen alle middelen om dat antisemitisme te voeden worden aangewend, ook als er geen enkel verband bestaat tussen Joden, Palestina en een scala aan etnische groeperingen die waarschijnlijk nog nooit een Jood hebben gezien, maar de Jodenhaat wel met zich meedragen. En wat doet de lokale overheid met deze Reichskriegsflagge? Of die mag blijven hangen of niet wordt aan hogere instanties overgelaten, en ondertussen…de-escaleren! En dus bestuurlijk achteroverleunen.

Ik ben benieuwd hoe de onthulling van het Joodse Monument over enige weken gaat verlopen, want ik vrees dat dit monument ter nagedachtenis aan de moord op de Amersfoortse Joden gedurende de bezettingsjaren gezien zal worden als een pro-Israël demonstratie en dus zal er from the river to the sea gebruld moeten worden. Als dat zal worden getolereerd, stap ik op en roep ik alle aanwezige Joden en vrienden van de Joodse gemeenschap op om mij te volgen… De nagedachtenis aan de Joodse slachtoffers van het Naziregime, die eindelijk na meer dan 80 jaar een monument krijgen als een soort grafzerk zonder graf, laat ik niet bezoedelen. B en W Amersfoort: bepaal uw standpunt vooraf, wacht niet tot de tegendemonstratie er is, kijk niet weg en verschuil u niet achter het nieuwe heilige woord: de-escaleren!

Pesach was verder erg fijn. Ik sprak een in 1942 in Budapest geboren vriend. Zijn moeder wist hem en zijn twee oudere broers uit het getto te smokkelen in 1944 door zich voor te doen als een niet-Joodse vrouw. Haar man moest geld afstaan aan het Joodse getto-bestuur die dat dan weer aan de Nazi’s zouden moeten geven om erger te voorkomen. Een soort Nederlandse Joodse Raad dus, dat getto-bestuur, of misschien wel vergelijkbaar met de campagne “Joden zeggen nee” van Nederlandse Joden(?) die menen hun handtekening tegen Netanyahu te moeten plaatsen. Hij weigerde en kreeg toen te horen dat zijn weigering aan de Nazi’s gemeld zou moeten worden. En dus dook hij onder. Uiteindelijk hebben vader, moeder en de drie jongens de oorlog overleefd en hebben tijdens de Hongaarse opstand in 1956 het communisme weten te ontvluchten. Mijn bejaarde Hongaarse vriend ergerde zich blauw aan het bezoek van Netanyahu aan Budapest. Hoe kon hij daar staan terwijl met het einde van Nazi-Duitsland in zicht Hongarije alsnog zijn Joden de gaskamers instuurde!?

Zo heeft oorlog vele kanten en afschuwelijke nuances. Daarover mag gesproken worden, nagedacht, een mening gevormd. Maar de oorlog van elders in onze Nederlandse samenleving importeren, is zinloos, schadelijk en volledig onacceptabel

Met mijn nieuwe vriend, de (ex?) wethouder van Hilversum, heb ik een tweede gesprek gehad, deze keer bij mij thuis. Pesach is voorbij en we gaan samen kijken hoe het antisemitisme te bestrijden. Ik heb alweer een whatsapp van hem ontvangen. We begrijpen elkaar, voelen wederzijds respect, verschillen nog steeds van mening over een aantal punten, maar zijn het ook volledig met elkaar eens dat het antisemitisme keihard bestreden moet worden.

Acht dagen in mijn Joodse bubbel.

De aanhef, dagboek 9,10 of 11 april, heb ik weggelaten, want ik ga nu geen dagboek schrijven. Mijn dagboeken schrijf ik met de bedoeling om uit mijn Joods religieuze bubbel te komen, mijn ervaringen en meningen met anderen te delen en dan via hun reacties me te verplaatsen in de wereld van (iets)andersdenkenden, met behoud van mijn eigen Joodse identiteit.

Het Joodse volk wordt genoemd ‘een volk van priesters’, we hebben een dienende taak naar de brede samenleving. Maar Pesach, Joods Pasen, trekken we ons even helemaal terug in onze Joods religieuze bubbel, bij voorkeur in ons eigen huis, in onszelf, met extra strikte regels van het kasjroet, de spijswetten. Acht dagen lang mogen we niets eten dat ook maar een kruimeltje brood of ander gerezen deeg bevat of zou kunnen bevatten, chameets. Het is allemaal zo ingewikkeld, dat voor naar-buiten-treden helemaal geen plaats en tijd is. Maar los van het tijdgebrek, dienen we gedurende de Pesachperiode primair aan onszelf te werken. Van het chameets, het gerezene in onszelf, nemen we volledige afstand… om vervolgens na Pesach met hernieuwde en frisse kracht onze opdracht te mogen uitvoeren als ‘een volk van priesters’, vanuit bescheidenheid en nederigheid, vanuit het ongerezen matze gevoel.

En dus nu, zo vlak voor Pesach, zult u het zonder mijn dagboek moeten stellen, niet van mij vernemen over de nazivlag een paar honderd meter van mijn huis, zelfs niet over twee goede bemoedigende bijeenkomsten, maar in plaats daarvan deel ik met u mijn jaarlijks Herderlijk Schrijven dat ik intern aan de Joodse gemeenschap heb verzonden:

De matzes liggen weer voor ons op tafel ter herinnering aan onze voorouders die geen tijd hadden om het deeg te laten rijzen omdat ze halsoverkop de slavernij moesten ontvluchten. Het verleden herleeft!

Helemaal aan het begin van de Hagada zeggen we: “dit is het brood der ellende dat onze voorouders in Egypte hebben gegeten.” Maar klopt dat? Hebben onze voorouders deze matze gegeten? Of lijkt deze matze slechts op de matze van toen…? Uiteraard is dit niet de matze van toen. Maar waarom dan zo expliciet doen alsof de matze van nu van toen is? En waarom heeft de Uittocht uit Egypte zo’n prominente plaats in onze dagelijkse gebeden?

Iedere geschiedenis, ieder woord en iedere letter heeft zijn betekenis niet alleen in het verleden, maar ook in het nu en morgen. De Thora en de aan de Thora gekoppelde Geschriften en verklaringen hebben eeuwigheidswaarde. Egypte staat symbool voor slavernij, onderworpen zijn aan derden en ook door jezelf begrensd worden. De geschiedenis van de Uittocht uit Egypte, met al zijn details, is een soort cursus hoe weg te trekken uit de beperkingen die ons als mens omgeven, gevangenhouden.

Laat ik een vertaalslag maken naar het heden. Ieder mens heeft zijn eigen grenzen, zit in een bubbel, van waaruit het lastig wegkomen is. Hij is bijvoorbeeld verslaafd aan social media en/of dient de afgod “IK”.  Zijn we bij machte om die verslaving te ontvluchten? En zo ja, hoe doen we dat dan?

En precies daarover gaat het op de Sederavond. De Hagada en alle gebruiken en symbolen die we vermelden zijn tools die we nodig hebben om onszelf uit onze eigen individuele slavernij te bevrijden.

De eerst plaag bijvoorbeeld was dat het koude water van de Nijl veranderde in warm bloed. Om onszelf te verbeteren moet eerst de koudheid en laksheid uit onszelf worden verdreven. Zolang ik koud ben, ongeïnteresseerd, is mezelf verbeteren niet aan de orde. God is volmaakt, en gezien IK mijn (af)god is, blijf ik vastzitten in de slavernij van materialisme en egoïsme.

Egypte heet in het Hebreeuws Mitsrajim. En de vertaling van Mitsrajim luidt: grenzen. We moeten bereid zijn om onze grenzen te verleggen en waar nodig te doorbreken.

Het klopt dat er in de brede mondiale samenleving van alles misgaat. Behalve het antisemitisme en antizionisme dat ongekende vormen heeft aangenomen, worden dagelijks in vele ver-weg landen tienduizenden medemensen op beestachtige wijze vermoord en/of als slaaf misbruikt.

Maar tijdens de Sederavond hebben we het even niet over de hele wereld, maar concentreren we ons op onszelf als mens en soms misschien wel als een beetje onmens. Dat onmenselijke dat we af en toe vertonen, als we een beetje versuft zijn, moet en kan eruit. En dat is de diepere betekenis van Pesach.

Maar hoe luidt de spreuk ook alweer? Verbeter de wereld, begin bij jezelf. 

En dus ga ik op zoek naar het chameets, gerezen gevoel en hoogmoed, in mezelf. En als ik het heb gevonden, zelfs als het maar een klein kruimeltje is, ga ik het verbranden… om daarna de matze, symbool van bescheidenheid en nederigheid, tot me te nemen.

Een koosjere, vrolijke Pesach en sterkte met alle huiselijke Pesach voorbereidingen!

Binyomin Jacobs

En met betrekking tot mijn trouwe niet-Joodse (en natuurlijk ook Joodse) dagboekeniers zou ik willen zeggen: we treffen/lezen elkaar weer na de laatste dag Pesach, dus na zondag 20 april!