IPOR

Vandaag geen dagboek maar een opinie, hoewel de opinie wel de opinie van gisteren was en dus ook als dagboek van gisteren geschreven had kunnen worden en als dagboek van vandaag verschijnen.

Ronny Naftaniel en Binyomin Jacobs, zijn, of beter gezegd waren, tegenpooltjes. Bewust gebruik ik de verkleinvorm, want echte polen zijn we nou ook weer niet, maar toch: Hij van de Liberaal Joodse Gemeente en ik niet. Hij neigt een beetje naar links en ik ietwat naar rechts. Maar na jaren hebben we elkaar gevonden, want links of rechts, liberaal of traditioneel, beiden strijden we tegen het antisemitisme, willen het niet overdrijven, maar weigeren het te ontkennen en weg te kijken. En dus kwamen we op de idee om samen een opinieartikel te schrijven en te proberen het gepubliceerd te krijgen. Maar waar?  Niet in de Telegraaf en niet in het RD, want die zullen het wel plaatsen en hun publiek heeft onze opinie niet nodig, maar in NRC of Trouw, in de hoop onze zorg over het antisemitisme te kunnen delen met een lezerspubliek dat we zo graag de kant op willen hebben van het anti-antisemitisme! En zie hier ons resultaat dat dinsdag verscheen in dagblad Trouw waarop ik ooit zelf geabonneerd was.

“Voor Joden wordt Nederland onleefbaarder.

Waarom worden Joden aangesproken op de oorlog in Gaza? Van een Syrische Nederlander verwacht men toch ook niet dat hij president Al-Sharaa een extremist noemt? Zijn er Chinese restaurants die geboycot worden vanwege de Oeigoeren? Het is onacceptabel om Nederlandse Joden verantwoordelijk te houden voor het schrijnende conflict tussen Israël en Hamas. Voor daden van een regering waarop ze niet kunnen stemmen.

Onderkant formulier

Veel Joden hebben een innige band met Israël, maar er bestaan onder hen evenveel meningen als in Israël zelf. Het louter toedichten van eigenschappen of opvattingen aan personen of bevolkingsgroepen op basis van hun afkomst is een ernstige vorm van discriminatie.

Activistische druk

De wijze waarop het antisemitisme na 7 oktober 2023, ook in Nederland, in een stroomversnelling is geraakt, knaagt aan onze rechtsstaat. Het gaat niet zozeer om de radicale actievoerders, die een Palestina willen van de ‘River to the sea’ en het zionisme verketteren. Dat universiteiten, culturele instellingen en politieke partijen opvallend snel blijken te buigen voor deze activistische druk en Joodse medeburgers daarbij in de steek worden gelaten, baart ons zorgen. Het wijst op een fundamentele weeffout in het denken over Israël en Joden.

Sprekers op bijeenkomsten van Joodse studenten zijn door pro-Palestijnse actievoerders de mond gesnoerd. Bij de Universiteit Maastricht greep de politie in, maar waren het de toehoorders, niet de activisten, die onder politiebegeleiding moesten vertrekken.

Nauwelijks geboekt

Theaters, soms gesubsidieerd, mijden artiesten, omdat hun Jood-zijn of hun repertoire problemen zouden kunnen opleveren. Lenny Kuhr mocht niet in Leiden optreden. Klezmergroepen worden nauwelijks geboekt. De Israëlische komiek Yohay Sponder kreeg te horen dat hij maar een Joods zaaltje moest zoeken, maar Paradiso ontvangt wel het Britse rapduo Bob Vylan, dat gewelddadige leuzen roept als “dood aan de IDF”. De Belastingdienst te Almelo annuleerde een gepland teamuitje naar de synagoge in Enschede. Recent weigerde een hovenier “wegens Gaza” een boom van een Haagse synagoge te snoeien en werd het gebouw van het Cidi beklad.

De Belastingdienst annuleerde een uitje naar de synagoge van Enschede

Instellingen zijn vooral bang voor ‘gedoe’ en kiezen vervolgens de ‘veilige weg’ door Joden te mijden, wetend dat Joden toch geen vernielingen aanrichten. Maar die veilige weg is schijn. Nederlandse Joden voelen zich hierdoor apart gezet. Ze zijn steeds minder vrij om zichzelf te zijn en zich zichtbaar te uiten. Mezoeza’s (gebedskokertjes) zijn van de deuren weggehaald, keppels worden verborgen onder petten.

Dat Joden zich op deze wijze niet meer uiten uit angst voor geweld en intimidatie is een ernstige aantasting van de rechtsstaat. De kern daarvan is immers de bescherming van minderheden, het recht op vrijheid van meningsuiting en geloofsuitoefening en de plicht van de overheid om deze grondrechten voor alle burgers te waarborgen. Daarbij is het opvallend dat politieke partijen, die doorgaans vooroplopen in de strijd tegen discriminatie en racisme, regelmatig zwijgen als het om Joden gaat.

Trotse Nederlanders

Nederland wordt voor ons snel onleefbaarder. Niet alleen fysiek – bijeenkomsten en scholen vergen zware beveiliging – maar ook sociaal en moreel is het klimaat soms verstikkend. Toch buigen we niet en vertrekken evenmin. Wij laten ons niet monddood maken in een samenleving waaraan wij generaties lang hebben bijgedragen. Wij blijven hier als trotse Nederlandse Joden.

Bovendien hopen wij door op te komen voor onze rechten de democratie te verdedigen. Want als intimidatie bepaalt wie mag spreken, is niemand meer veilig. Steeds als we iets zeggen, herinneren we eraan wat het betekent om als minderheid in een rechtsstaat te leven. Wij blijven staan voor onze rechten en die van ieder ander mens, ongeacht religie, afkomst of geaardheid. We mogen van mening verschillen, dat is immers de kern van onze democratie. Maar haten, intimideren en isoleren van mensen puur wegens hun afkomst moet Nederland onwaardig zijn.”

En ondertussen heb ik een dagje vrij genomen, even weg van al het gedoe, een hele dag geen telefoon, niet in mijn e-mail kijken (alleen af en toe stiekem), even opladen. Moet kunnen! In mijn volgende dagboek zal ik opbiechten in hoeverre dat dagje-even-weg geslaagd was, want mezelf kennende heb ik er al bij voorbaat een hard hoofd in. Want weet u, het is niet alleen gedoe dat er in mijn inbox belandt. Ook hulpvragen van medemensen voor wie ik kennelijk iets zou kunnen betekenen, schrijnende kwesties die ik echt niet vanwege een dagje ‘geen gedoe’ aan de kant mag schuiven, maar ook mooie bemoedigende woorden die mij kracht en moed geven in een periode waarin Ronny en ik een opinie schrijven met als titel: Voor Joden wordt Nederland onleefbaarder.

Mijn sjabbat was bijna letterlijk in de soep gelopen. In sjoel was een kiddoesj aangekondigd omdat een van onze trouwe sjoelbezoeksters jarig was, op sjabbat zelf, en ze de sjoelbezoekers wilde laten delen in haar feestvreugde. Nu is er na iedere sjabbat-sjoeldienst een kiddoesj, een inspirerend en gezellig samenzijn, maar deze kiddoesj was dusdanig uitgebreid dat de sjabbat-maaltijd die we thuis zouden hebben na de sjoel-kiddoesj er niet meer bij zou kunnen. En dus hebben we de maaltijd thuis verplaatst van 14:15 uur naar 18:00 uur. Maar, en nu dus het probleem, onze warmhoudplaat zat op de klok en zou uitgaan om 15:00 uur. En dus zou de tsjolent, het hoofdgerecht van onze sjabbat-maaltijd, tegen 18:00 uur niet meer warm zijn. En omdat we deze week geen gewone reguliere tsjolent zouden hebben, maar soep-tsjolent, zou onze maaltijd dus echt letterlijk in de soep lopen want het kenmerk van tsjolent is dat het warm is.  Terwijl ik bovenstaande soep-probleem aan mijn digitale dagboek toevertrouw, staat de wereld in brand, sneuvelen soldaten op de diverse fronten, worden schuldige en onschuldige burgers afgeslacht, kijkt de wereld uitsluitend naar een paar brandhaarden en kijkt diezelfde wereld bewust weg van nog veel grotere zich nu afspelende catastrofen die economisch bezien oninteressant zijn en wind ik me op over een afgekoelde soep die uiteindelijk toch nog in afgekoelde vorm goed te verorberen was… En toch hebben de ogenschijnlijk kleine details ook hun waarde, want de groten van deze aarde, die bepalen wie vermoord moet worden, werden gevormd door de opvoeding die zij in hun prille jaren hebben gekregen. En daarom is het onacceptabel dat om redenen van privacy ik niet mag spreken met de ouders van kleine kinderen die mij naroepen met kreten als ‘Free Palestine’ of gewoon in het Arabisch ‘jehoed’.  Ik begrijp hoe belangrijk privacy is, maar als privacy ertoe lijdt dat kinderen worden grootgebracht tot haatpredikers, mogen we dan wegkijken? Als er in miljoenen schoolboekjes haat wordt gekweekt tegen Joden, zal er geen vrede zijn. En die haat wordt er gekweekt en niet uitsluitend in Arabische schoolboekjes, maar ook in onze Nederlandse scholen en door Nederlandse media. ‘Ja, maar Israël…’   Vergeet Israël en zie wat er in ons Nederland gebeurt! Kijk naar de kleintjes en wees ervan doordrongen dat over een paar jaar die kleintjes groot zullen zijn en doordrenkt met haat naar Joden, christenen, medemensen met een andere geaardheid… En dat was nou precies de inhoud van mijn toespraak tot de jarige, moeder van twee jongens. Juist de ogenschijnlijk kleine details van de opvoeding zijn van groot en wezenlijk belang want die vormen of, G’d behoede, misvormen. Eigenlijk hoefde de jarige moeder mijn hagenpreek niet te horen, want zij en haar echtgenoot zijn een toonbeeld van ouders die zich inzetten om hun kinderen een evenwichtige en goede opvoeding te bieden met oog juist voor de zogenaamde kleine details.  Ik bracht het als zeer gemeend compliment maar meer nog als een boodschap naar de aanwezigen om deze gedachte uit te dragen.

Maar het is niet alleen kommer en kwel. Niet iedereen en alles is antisemitisch, hoewel de rechterflank van ons politieke Nederland niet zo goed is in het zien van de nuance en meer dan enthousiast meewerkt aan het bevorderen van Jodenhaat. Het is de eerste keer in mijn leven als Nederlander (heb nooit een andere nationaliteit gehad en heb slechts één paspoort) dat de verkiezingen voor Joden in Nederland van dusdanig belang zijn dat de uitslag ertoe zou kunnen leiden dat…. Ik wil het niet eens uitspreken en doe maar net of ik de bekladding op ons Nationaal Monument op de Dam maar niet heb gezien. Maar, nogmaals, het is niet uitsluitend kommer en kwel. Een politieagent met een duidelijk Islamitische achtergrond wenste me sjabbat sjalom. Geweldig toch. En wederom afgelopen sjabbat door niemand uitgescholden, maar wel een aantal bijzonder vriendelijke sjabbat-sjalom groeten, ook van niet-islamieten. Wat me wel stoort is dat er dagelijks aantoonbaar raketten vanuit Jemen richting Israël gaan, maar dat onze Nederlandse objectieve pers hierover geen melding doet. Dus hoe objectief is die pers dan? En hoewel niet alles vermeld hoeft te worden is voor de overgrote meerderheid van de Nederlanders een Jood een zionist en een zionist een Jood. En dus zou een iets evenwichtigere berichtgeving over Israël het antizionisme, en dus het antisemitisme, kunnen verminderen. Maar ik denk soms dat vermindering in ons land van antisemitisme niet bovenaan het verlanglijstje staat van Nederlandse (sociale-)media.

Vrijdagavond waren wij, bij hoge uitzondering, niet thuis voor de sjabbat-maaltijd. Bij wie waren we dan? Bij collega Rabbijn Brodman, Landesrabbiner van München. Hij is hier met zijn echtgenote, zijn broer en schoonzuster voor vakantie. En omdat zijn echtgenote iets minder goed ter been is, hebben Blouma en ik de vrijdagavond-sjabbat-maaltijd bij hen gevierd in hun vakantieverblijf. Heen per auto, want het was nog geen sjabbat, en terug te voet, een uur flink doorstappen. Voor mij een peulenschilletje, voor Blouma een peulenschil en qua veiligheid een uitdaging zo midden in de nacht. Maar we hebben ons huis om 0:30 uur zonder kleerscheuren bereikt.

Zojuist heb ik een afspraak gemaakt voor morgen met een Belgische jongeman die in Kenia woont en door de lokale Keniaanse rabbijn naar mij is verwezen met een ingewikkeld verhaal. Wat en hoe is me nog niet duidelijk. Ook een rabbijn uit Antwerpen is hierbij betrokken geraakt en heeft mij hierover zojuist gebeld.

O ja, zou ik bijna vergeten: donderdagavond een ad hoc overleg bij mij thuis over een gevoelig en redelijk ingewikkeld vraagstuk, waarover ik voor de zuiverheid collegiale rabbinale ruggenspraak wilde houden. Hoewel de halaga niet gebaseerd is op ‘meeste stemmen gelden’, ben ik wel van het voorzichtige type en hoor soms graag meerdere invalshoeken alvorens tot mijn uitspraak te komen. Is dat goed of niet? Geen idee, maar zo zit ik nu eenmaal in mekaar. Ik ben geheel niet bevreesd om (halagische) knopen door te hakken, maar wil wel eerst goed weten wat en waar de knoop is.

Bij dezen beken ik dat ik in de regel de binnengekomen commentaren niet altijd lees/las. Reden: tijdgebrek. Maar af en toe doe ik dat dus stiekem wel en dan zie ik hoe juist het lezen van reacties heel goed en tijdbesparend kan zijn.

Goed, omdat het doel van mijn dagboeken niet uitsluitend voor mijzelf van (therapeutische?) waarde is. In plaats van achter de (rabbinale) geraniums te zitten, geef ik mijn tijd (hopelijk) een zinvolle invulling met het delen van gedachten en af en toe het doen van semipolitieke uitspraken waarmee ik meen mijn trouwe dagboekeniers richting te kunnen geven in een samenleving die steeds vaker de weg totaal kwijt is. Die richting baseer ik dan op de richting die Thora en Traditie mij/ons aangeeft. Maar los hiervan merk ik dat er tussen de reactieschrijvers een onderlinge verbondenheid ontstaat. Men gaat op elkaar reageren. En dat is sociaal en is goed.

Tijdbesparend, omdat er ook reacties binnenkomen die dusdanig boeiend zijn dat ik ze integraal kan overnemen en dus al snel met zo’n overname honderd woorden van mijn gewoonlijk duizend woorden tellende dagboek heb ingevuld.

En hier dan de overname van dit dagboek:

Ik raakte in gesprek met een collega van Turkse komaf. Superleuke vrouw. Spraken over o.a. Joden en hoeveel er in NL wonen. “Tja…weet niet” zei mijn collega.” Ik denk best veel…” Ik: doe eens een gok. Zij:”4 miljoen?”  Dit bericht ontving ik van een Joodse vrouw, academisch hooggeschoold, die in gesprek was met een even hooggeschoolde collega van Turkse afkomst, volledig geïntegreerd in onze Nederlandse samenleving. Als dit niveau al het verschil niet kan zien tussen één keer veertigduizend en honderd keer veertigduizend (vier miljoen!), wat mag ik dan verwachten van een laagopgeleide immigrant die nog niet eens onze Nederlandse taal machtig is en leeft in een maatschappij die dagelijks wordt gevoed met anti-Israëlische en anti-Joodse propaganda! Ik begrijp dat het inschatten lastig is en als mij gevraagd zou worden hoeveel medemensen met een islamitische achtergrond ons land telt, dan zou ook ik dat niet zo precies kunnen inschatten. Maar het verschil tussen één of honderd, gelijk tussen 40.000 en 4.000.000, kan ik absoluut wel herkennen. Wetend ook dat de totale populatie van ons land 17 miljoen betreft en dus de 4 miljoen Joden iets minder dan een kwart van onze bevolking omvatten. Met andere woorden (getallen): van iedere vier Nederlanders die ik ontmoet, de nieuwe Nederlanders meegerekend, zou één dan een Jood of Jodin moeten zijn. Forget it!

En zo leeft dus de onbekendheid over de Nederlandse Joden, hun omvang, hun wetten en gebruiken. En bij gebrek aan bekendheid kunnen de complottheorieën groeien en bloeien: en dat zien we helaas gebeuren. Ik ben daarom ook een bijna fanatiek voorstander van een totale boycot van Israëlische producten, maar dan wel echt totaal. En dus geen mobiele telefoontjes, computers, hoogwaardige technische en medische ontwikkelingen en vergeet niet de vele levensreddende medicijnen. Dat de samenleving dan als het ware teruggaat naar de Middeleeuwen qua technisch niveau, is dan een onherroepelijk gevolg. Maar je mag wel iets over hebben om principieel het satanische Israël te boycotten, denk ik dan stilletjes… En zo gaat de demonisering van Israël en van Joden in het algemeen maar door. Het verschil tussen de Staat Israël, de enige democratie in het Midden-Oosten, en een gewone Nederlandse Jood, is nauwelijks nog uit te leggen. En als de uitleg wel overkomt, dan nog wordt die uitleg weggehoond door onze nationale uiterst betrouwbare nationale media, want antizionisme = antisemitisme, terwijl het natuurlijk niet zo is.

Maar er zijn ook fakkels van hoop! Wellicht is het u opgevallen dat ik vorige week stiekem een dagboek heb overgeslagen. Dat heb ik geweten, want een van de reacties op dat (niet-verschenen) dagboek was een vraag van een kennelijk trouwe lezer, waar het in mijn arbeidsvoorwaarden stond dat ik recht heb op vakantie en dus het overslaan van een dagboek. Maar, om een lang verhaal kort te houden: ik heb een dagboek overgeslagen want Blouma en ik hadden een uitstapje gemaakt met onze kleinkinderen.

En terwijl volgens Blouma onze GPS ons een omweg liet maken tussen Barneveld (waar Blouma een kledingzaak had verrijkt), en recreatiegebied Bussloo (waar we met de kleinkinderen zouden gaan barbecueën) gaf Blouma plotsklaps een gil en riep uit: een Israëlische vlag! Ik gestopt, teruggereden en waarlijk: langs de provinciale weg ter hoogte van Kootwijkerbroek, net buiten de bebouwde kom, wapperde bemoedigend en vredig de vlag van Israël. Wij het erf opgereden en troffen daar een boerenechtpaar dat ons van harte welkom heette: vrienden van Israël! Ze excuseerden zich dat door gebrek aan wind het wapperen van Israëls’ vlag enigszins tegenviel, maar verder stonden ze volledig achter Israël. Overigens vermoed ik dat mijn verbazing over de vlag even zo groot was als hun verbazing over de ontmoeting met een rabbijn die geheel onverwacht zich vertoont op hun boerenerf, als verschenen uit het niets. Ik weet zeker dat ze dit niet hadden kunnen dromen.

Aanstaande sjabbat begint de voorlezing uit de Thora (Deut. 7:12) met de volgende woorden: Als gij naar de lichtere geboden, die de mensen dikwijls met voeten treden, zult luisteren, dan zal de Eeuwige, uw G’d, voor u acht geven op het verbond en de genade, die Hij uw voorouders toegezworen heeft. Anders vertaald: heb oog juist voor de ogenschijnlijk minder belangrijke daden. Juist door de kleinigheidjes niet met voeten te treden, weet G’d zich gebonden om Zijn verbond in ere te houden. En dus, het moge dan zo zijn dat die Israëlische vlag in een voorgehucht van Kootwijkerbroek geen enkele voorpagina zal halen, het zijn juist de kleinigheidjes die van ongekend belang zijn en licht brengen waar de anti-Israël tendens volledig de media en de emoties overheersen en verduisteren. Ik zag het door die vlag weer helemaal zitten!

‘want gij zijt het kleinst van alle volkeren’

Het was gisteren een opmerkelijke sjabbat: niet een keer uitgescholden! Niet van huis naar sjoel, niet van sjoel naar huis en zelfs niet tijdens mijn sjabbat middagwandeling! Wel een paar keer vriendelijk sjabbat sjalom en een keer werd ik zelfs fysiek staande gehouden door een ietwat oudere man die me bij mijn arm greep en me op het hart drukte: houd stand, we laten jullie niet vallen. De politieke pro-Israël uitspraken die de man deed zal ik hier niet herhalen want pro-Israël uitspraken en al helemaal pro-Netanyahu komen in mijn Nederland niet zo goed over en gezien ik de staande-houder niet in verlegenheid wil brengen, zelfs niet anoniem, en ikzelf een fanatieke tegenstander ben van het importeren van conflicten van elders, laat ik het hierbij.

Overigens maak ik me een beetje zorgen over het NOS-journaal. Toen ik namelijk na sjabbat het journaal van 20:00 uur terugkeek werd er geen woord gerept over en geen beeld gewijd aan Gaza. U begrijpt dat ik me dus zorgen maak over de NOS, want gewoonlijk begint en eindigt ieder journaal met nieuws uit het Midden-Oosten gebaseerd op informatie van het betrouwbare ministerie van gezondheid van Gaza, de Hamas in schaapskleren! Maar ondertussen groeit het antisemitisme per dag en mondiaal, ondanks de vriendelijke en ontspannen sjabbat van gisteren, die ik als een uitzondering beschouw.

Het was overigens gisteren de vijftiende van de maand Menachem Aw. Op de vijftiende van de Joodse maand is het altijd volle maan omdat bij de Joodse kalender de eerste dag van de maand gekoppeld is aan de nieuwe maan en op de laatste dag de maan nagenoeg onzichtbaar is. Het Joodse volk wordt in de Joodse filosofie vergeleken met de maan. Gelijk er bij de zichtbaarheid van de maan sprake is van groei, volle maan en vervolgens is de maan weer aan het slinken, zo vergaat het door de eeuwen heen ook het Joodse volk. Perioden van bloei en van vervolging, volgen elkaar op, door de eeuwen heen. Ik hoop en bid dat we, nu we de vijftiende van de Joodse maand net gepasseerd zijn, het huidige antisemitisme, bij menigeen verkleed als antizionisme, zijn dieptepunt heeft bereikt en we ons dus bevinden in de tweede helft van de maand, ook vooral figuurlijk. Maar mijn realistische inslag, soms neigend tot een ietwat pessimistisch denken, heeft er een hard hoofd in.

Maar ’er een hard hoofd in hebben’ zet geen zoden aan de Joodse (en ook niet aan een niet-Joodse) dijk. Wat ik bedoel te zeggen is dat het niet zo moeilijk is om iets, in dit geval het pijlsnel toenemend antisemitisme, te constateren.  Velen beginnen de dag, na ochtendgebed en na of tijdens het ontbijt, met het lezen van de ochtendkrant of het kijken naar het nieuws op de televisie. Maar de vraag reist dan: wat doen we met het vergaarde nieuws? En als die vraag dan beantwoord wordt met een begrijpelijk ‘niets’, dan mag je jezelf afvragen wat de waarde is van het volgen van het nieuws, want van ons wordt, vanuit het Joodse gedachtegoed, verlangd om steeds zinvol en doelbewust bezig te zijn.

 Maar als ik niet bij machte ben om de hele wereld te veranderen en zelfs in mijn eigen beperkte omgeving niets met het nieuws kan doen, dan betekent dat nog niet dat ik er niets mee kan in mijn eigen persoonlijke dagelijkse leven.

We lazen gisteren in de Thora (Deut. 7:7) dat G’d het Joodse volk laat weten ‘want gij zijt het kleinst van alle volkeren’. Wat betekent die goddelijke uitspraak en, nog veel belangrijker: wat doe ik hiermee? Want de Thora is geen geschiedenisboek maar een gebruiksaanwijzing hoe ik als mens op deze aarde dien te leven. Het klein-zijn waarover hier wordt gesproken heeft niet alleen een fysieke betekenis, maar bevat ook een essentiële spirituele les die ons aangeeft dat we de potentie hebben om onszelf heel klein en bescheiden te voelen en, nog belangrijker, ons heel bescheiden weten te gedragen. En die bescheiden opstelling kan ertoe leiden dat mijn omgeving mij niet als een bedreiging ziet, maar mij als een zegen ervaart.

Moeten wij Joden ons dan als lammetjes laten afslachten? Duidelijk niet. We moeten ons tegen het antisemitisme verdedigen en het niet gewillig aanvaarden als we met de dood en uitroeiing worden bedreigd. Als we in de Thora gisteren lazen dat wij als het Joodse volk erg klein zijn, dan is dit niet uitsluitend een constatering van feiten, maar tegelijk een opdracht en een oproep om ervan doordrongen te zijn dat ik, Binyomin Jacobs, klein en bescheiden kan zijn. En dus als ik niets tastbaars zou kunnen doen in mijn strijd tegen antisemitisme of alles wat in mijn vermogen ligt al heb gedaan, dan nog kan ik en moet ik iets met deze goddelijke oproep doen, namelijk weten dat ik de potentie heb om klein te zijn, de tegenligger van hoogmoed. Hoogmoed staat gelijk aan een afgodendienst waarin het hele leven om Ik en nog eens Ik en daarna uitsluitend om Mezelf draait. Bescheidenheid maakt het leven voor mezelf stukken eenvoudiger. Een bescheiden mens denkt niet dat alles hem toekomt en een bescheiden mens verlangt ook aanzienlijk minder dan een hoogmoedige egoïst. Maar los van het persoonlijke voordeel heeft een bescheiden persoon een uitstraling die andersdenkenden zien en voelen, anders gezegd: de bescheiden mens brengt licht in duisternis en bestrijdt dus indirect ook het antisemitisme. Want als de wereld ziet dat ik enerzijds mezelf blijf, maar tegelijkertijd een warme stralende bijdrage lever aan de ons omringende samenleving, dan moet de antisemiet van goede (slechte) huize komen, wil zijn antipathie kunnen standhouden.

De maan is inmiddels op deze vroege zondagochtend niet meer zichtbaar omdat hij heeft plaatsgemaakt voor de zon. Hoe mijn programma er vandaag gaat uitzien, weet ik nog niet. Vanavond heb ik drie afspraken op mijn kantoor. Dat kantoor bestaat sinds de corona- periode uit een kantoorstoel, twee vaste telefoonlijnen, een mobieltje, een paar archiefmappen en mijn laptop. En dat geheel is gestationeerd in een hoekje van onze woonkamer. Piepklein dus, maar voldoet daarmee wel aan de bovenvermelde opdracht ‘want gij zijt het kleinst van alle volkeren’.

“Mijd het kwade en doe het goede, zoek de vrede en streef er naar”.  

Hoewel mijn geheugen me af en toe in de steek laat, weet ik zeker dat ik mijn dagboek nog nooit eerder ben begonnen met een vers uit Tehillim-Psalmen (34:15) om de eenvoudige reden dat mijn dagboek niet door mij werd bedoeld als een stichtelijke preek, maar als een dagboek om buitenstaanders de gelegenheid te bieden een kijkje te nemen in het leven van een Joodse Opperrabbijn. Nu ben ik ervan doordrongen dat spreken over een Joodse Opperrabbijn net zo’n pleonasme is als een Joodse Synagoge, het groene gras of, om het maar ongenuanceerd en uitdagend de politiek in te trekken: de Joodse Staat Israël. Als ik de spellingscontrole van mijn computer loslaat op bovenstaande tekst dan wordt automatisch het bijvoeglijk naamwoord groen verwijderd, want gras is altijd groen. Bij de Joodse Synagoge en de Joodse Rabbijn gebeurt er echter niets, terwijl ik er bijna zeker van ben dat bij de Rooms-katholieke Paus het rooms-katholieke verwijderd zal worden omdat de paus per definitie katholiek is en dus is er sprake van pleonasme. Maar waarom grijpt de spellingscontrole niet in bij de Joodse synagoge en de Joodse rabbijn? Heeft niets van doen met voorgeprogrammeerd antisemitisme want een spellingscontrole heeft geen vrije wil en kan daarom niet voor of tegen zijn en zelfs niet tegen Joden. Los hiervan moeten we ervoor waken om achter iedere boom een antisemiet te zien, hoewel… De onbekendheid met alles wat met Joden en Jodendom te maken heeft groeit per dag.  Dat ik als Jood in Nederland ben geboren is voor velen niet te vatten omdat in de huidige Nederlandse samenleving Joden in Israël zijn geboren en niet uit Nederland afkomstig kunnen zijn. En de Joodse synagoge moet ook als Joods bestempeld worden omdat het woord synagoge niet meer wordt gekend. Onwetendheid! En u kent de Nederlandse uitdrukking: ‘onbekend maakt onbemind’ en ‘wat een boer niet kent, eet hij niet’.

Onwetendheid en onbekendheid vormen een belangrijke oorzaak van het huidige zich in een groeispurt bevindende anti-Joods gevoel. Maar het is natuurlijk niet uitsluitend gebrek aan kennis. Volgens het Joodse denken bestaat de wereld uit goed, kwaad en fiftyfifty. Het moge duidelijk zijn dat het kwade te allen tijde geweerd moet worden en het goede omarmd. ‘Mijd het kwade en doe het goede’.  Maar wat te doen met de fiftyfifty categorie? Met criminelen valt niet te onderhandelen, maar die vormen echt niet de meerderheid van de samenleving. Door en door goede mensen behoeven niet beïnvloed te worden om een goed mens te zijn, ze zijn het van nature, komen altijd op voor het welzijn van de maatschappij in haar volle breedte, staan dag en nacht klaar voor de medemens ongeacht zijn religie, etniciteit, intelligentie en zelfs maken ze geen onderscheid tussen arm en rijk. Maar ook zij zijn niet dik bezaaid.

Aan de middengroep, de fiftyfifty, de overgrote meerderheid, de kudde die de makkelijkste weg volgt en zomaar de verkeerde kant kan opgaan: aan hen moet gewerkt worden: zoek de vrede en streef ernaar!

De kudde in mezelf, het automatisme om mee te doen met de overweldigende meerderheid, daaraan dient ieder mens te werken. In dat middensegment bestaat geen eenrichtingsverkeer. Ieder heeft keuzevrijheid en iedere gemeenschap dus ook. En daarom wil ik met u delen de e-mail die ik ontving van Tanja Haseloop, burgemeester van Oldebroek, die naast haar vele functies ook landelijk voorzitter is van het  Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 1945 (Wageningen45) en die dinsdag jl. na een bezoek aan Kamp Amersfoort het Joodse monument in Amersfoort aandeed, maar leest u zelf:

Geachte opperrabbijn Jacobs, amice,

Dank u wel voor de ontmoeting gisteren met Maud Peper-Dahme en de groep docenten uit de VS. Het was een heel emotionele ontmoeting, niet alleen voor Maud maar voor alle aanwezigen. Als meisje van 6 is Maud met haar zusje in 1942 ondergedoken in Oldebroek, de gemeente waar ik nu burgemeester mag zijn. Haar ouders gaven hun kinderen mee aan een vreemde. Ze vertrouwden iemand die beloofde voor de meisjes te zorgen. Maud en haar zusje verbleven tot het eind van de oorlog eerst in Oldebroek en toen dat niet meer veilig was, in Elburg. Het gezin overleefde de oorlog en emigreerde naar de VS.  Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw komt Maud jaarlijks met een groep docenten naar Europa om de vernietigingskampen te bezoeken en vervolgens in Nederland haar onderduikadressen. Om haar verhaal te vertellen, om de verhalen van iedereen die het niet meer na kan vertellen door te geven. Om de geschiedenis te delen met docenten uit de VS, zodat zij het kunnen delen met hun leerlingen. Ook schreef ze een boek: ‘Chocola, de smaak van vrijheid’. Zoals ze daarin schreef: “we moeten vergeven om verder te kunnen leven. We kunnen niet leven onder de last van onze haat”.

Ik heb Maud 3 jaar geleden voor het eerst ontmoet. Een oudere dame, inmiddels 89. Afgelopen jaar, 80 jaar na de bevrijding, hebben we haar levenswerk kunnen bekronen met een Koninklijke Onderscheiding. Ze was aanwezig bij het Defilé in Wageningen op 5 mei waar u haar ontmoette. Maar het meest indrukwekkende was misschien wel het bezoek aan het Borneoplein in Amersfoort. Het herdenkingsmonument was toen nog niet helemaal klaar, maar als oud inwoner van Amersfoort toen al een heel bijzonder moment voor Maud.

Eergisteren bezochten we het monument samen met ‘haar’ docenten, nadat we een bezoek brachten aan Kamp Amersfoort. U was daar om de groep te ontvangen, er was verbinding en herkenning. Voor Maud heel emotioneel om op die plek in gedachten dicht bij haar opa’s en oma’s, een dienstmeisje, haar oom en tante en haar neefjes te zijn. Bijna 85 jaar nadat ze, zonder het zich toen bewust te zijn, afscheid van ze had genomen.

Dit bezoek, maar ook zeker ons contact, houdt me de afgelopen dagen bezig. Ik was getuige van verbinding die tijd overbrugt, die generaties overbrugt, die een oceaan overbrugt. Dat geeft hoop in een tijd waarin we te vaak zien dat polarisatie de medemenselijkheid verdrukt. Ik hoop dat we ons samen kunnen blijven inzetten voor een wereld waarin respect en liefde voor de ander de verschillen overbrugt.

Met vriendelijke groet,

T.H. Haseloop-Amsing Burgemeester

 

Zie de lichtpunten: twee weken Zomerdagkamp.

Al meerdere keren heb ik het imponerende verhaal in mijn dagboek geschreven van die grote Rebbe die het op zich had genomen om de hele wereld te verbeteren. Na decennialange pogingen kwam hij tot de conclusie dat het niet werkte. De slechte wereld bleef ongewijzigd vol kwaad, ondanks zijn enorme inzet. En dus besloot hij om zijn streven iets naar beneden bij te stellen. Niet de hele wereld stelde hij nog als zijn doelgebied, maar uitsluitend Europa. Na jaren en jaren proberen, was het resultaat dusdanig mager dat hij zijn doelgebied besloot te beperken tot uitsluitend Polen, het land waar hij geboren en getogen was en waar hij nog steeds woonde. Maar ook Polen leek niet onder de indruk van de Rebbe-de wereldverbeteraar en dus, de rebbe was inmiddels al flink bejaard, concentreerde hij zich nog uitsluitend op zijn woon en geboorteplaats, Warschau. Helaas, ondanks zijn verwoede pogingen, bleef Warschau dezelfde Warschau en had zijn inzet nauwelijks tot geen resultaat. En dus beperkte hij zijn doel om de wereld te verbeteren tot alleen nog maar zijn woonwijk, maar wederom zonder resultaat. En dus vond er nogmaals een inperking plaats van zijn mondiale streven en richtte hij zich uitsluitend nog op zijn eigen familie, maar ook dat leverde nauwelijks resultaat en daarom, toen hij al stok en stokoud was beschouwde hij alleen nog maar zichzelf als het enige werkterrein om de wereld te verbeteren…

Aan deze inperking denk ik bijna dagelijks in mijn strijd tegen het antisemitisme. De hele wereld is dusdanig besmet dat een mondiale aanpak voor mij net zo onmogelijk is als het vliegen naar de maan. Er zijn er die zo’n maantrip hebben gedaan en dat wederom zouden kunnen doen, zij kunnen de hele wereld beïnvloeden. Neem een man als Tromp of denk even aan Netanyahu: hoe intens groot is hun invloed!

Antisemitisme en antizionisme. Met verwoede pogingen en inzet probeer ik die te bestrijden. Ik verslond bijna alle media die iets weergaven over anti-Joodse gebeurtenissen elders in deze wereld. Maar van die grote rebbe heb ik inmiddels geleerd dat mijn invloed op het anti-Joodse wereldgebeuren nihil is. Niemand kent me, niemand is in mijn waarschuwing geïnteresseerd en dus beperk ik mijn strijd tegen het antisemitisme in de mij direct omringende samenleving. Het zijn nog de zeer vroege uurtjes dat ik mijn dagboek nu schrijf, de klok heeft nog nauwelijks de vier gepasseerd! Ik denk na over de afgelopen dagen, over de verdere toename van het antisemitisme, gewoon bij mij om de hoek.

En toen riep ik tegen mezelf: Binyomin, stop met uitsluitend oog te hebben voor het nare en het zorgelijke. Tweehonderd en zevenendertig Joodse kinderen hebben twee geweldige weken beleefd in het Chabad Zomerdagkamp. Uitstapjes, een inspirerend dagprogramma, spelen, Joodse kennis vergaren, niet uitgescholden worden.

Beste Taiby en Chaya. Onder jullie geweldige en inspirerende leiding mocht het jaarlijkse Chabad Zomerdagkamp weer een eclatant succes zijn. Vandaag sluiten jullie de poorten. Vanuit een hechte eenheid hebben jullie alle madrichot, de gehele vrijwillige leiding, aangevoerd. Meer dan tweehonderd kinderen, waarvan velen door het jaar maar weinig aan Jodendom beleven, hebben jullie samengebracht. Dank voor jullie enorme gedrevenheid. Ook dank aan Oshie die de leiding had, gelijk vorige jaren, over een dertigtal oudere jongens. Jij en je staf hebben ze twee warme Joodse weken gegeven met lernen, uitstapjes, zwemmen en noem maar op.      

Het is dus allemaal zo zwart (nog?) niet in ons landje waar de Nederlandse driekleur kwantitatief in de minderheid dreigt te komen of misschien al is.

Ach ja, denk ik dan. We zitten nu in de drie weken van treur. Sjabbat beginnen de negen dagen en dan zondag is het Negen Aw, de dag van de verwoesting van de Tempel in Jeruzalem. Maar die Tempel zal uiteindelijk herbouwd worden met de komst van de Mosjiach wanneer er echte sjlalom zal heersen voor alle bewoners van G’ds aarde, Bimheera wejamenoe, spoedig in onze dagen, Ameen en alvast Sjabbat Sjalom.       

Em o ja, dank aan de beveiligingsploeg. Zonder jullie hadden we het niet gered.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        

 

 

Vandaag waren we, met een dochter en een kleinzoon, in het Openluchtmuseum in Arnhem. Vanwege de weersomstandigheden had ik mijn nette pak niet aan, was ik zonder hoed, droeg ik een T-shirt en had zelfs geen stropdas aan. Uiteraard wel hoofdbedekking, namelijk een pet, en staken mijn tsietsiet zichtbaar uit mijn broek. Ik had er geen moeite mee gehad om gewoon met een keppeltje rond te lopen, maar een pet beschermde beter tegen de zon. Er zo sportief bijlopen en een rabbijn wellicht onwaardig, heeft zo z’n pro’s en contra’s. Pro is dat het mij een gevoel geeft van ‘even weg van de dagelijkse rabbinale beslommeringen’. Contra is dat er een wet is in de Sjoelchan Aroeg (het Joods religieuze wetboek) dat een rabbijn, of eigenlijk iedere Jood, niet met vlekken op z’n kleren mag lopen. Als ik namelijk er vies en onverzorgd bijloop kan dat zijn weerslag hebben op de hele Joodse gemeenschap. Nou is er natuurlijk níets mis met een schone pet, een T-shirt zonder vlekken, maar toch… een opperrabbijn in sportieve kleding, zelfs als het snikheet is, voldoet niet aan het verwachtingspatroon. Ik herinner mij, jaren en jaren geleden, ook in het Arnhems Openluchtmuseum, dat ik daar, ook weer in vrijetijdskleding, rondliep en ik ontmoette een groep leden van een van de Joodse Gemeenten die, ook in vrijetijdskleding gezellig en dagje uit waren, een culturele activiteit van hun Joodse Gemeente. Dit keer geen Joodse ontmoeting, maar een onbekende dame die ons op een houten bank onze lunch zag verorberen. Ze zag aan mij en mijn kleinzoontje dat we Joods zijn en wenste ons beteawon-eet smakelijk. Omdat ze niet wist of ze het goed had uitgesproken vroeg ze ons of we haar wens hadden begrepen. Mijn dochter complimenteerde haar en vroeg waar ze Hebreeuws had geleerd. Dat had ze dus niet, was wel in Israël geweest en gaf aan dat ze, hoewel christelijk, zich uitermate verbonden voelde met het Joodse Volk en met het Heilige Land. Ze luisterde ook regelmatig naar de toespraken online van een rabbijn uit Amsterdam, maar wist even niet hoe die rabbijn heette. ‘Zou dat rabbijn Jacobs kunnen zijn’, vroeg ik haar. En ja hoor, het was Jacobs. Nadat ze had uitgelegd hoe geweldig die Jacobs was, vroeg ze ons of wij hem kenden. Dat hebben we allen beaamd, waarop mijn dochter haar vroeg of ze ook zijn dagboeken leest. Nou, dat deed ze. Een en al lof over die dagboeken waaruit ze religieuze inspiratie haalde en tegelijkertijd ook zag hoe breed rabbijnen bezig zijn. Toen mijn dochter aangaf dat ze die rabbijn wel kende, gaf haar dat een heel fijn gevoel. Ze wilde bijna met mijn dochter op de foto, maar toen kwam de tram van het Arnhemse Openluchtmuseum er aan… Beste onbekende mevrouw, vanuit dit dagboek: dank voor uw getoonde vriendschap en steun aan Israël.

Het was een fijne dag. Niet een keer uitgescholden, hoezeer mijn kleinzoon en ik er ook typisch Joods uitzagen. Maar nog iets onverwachts positiefs: in een van de gebouwen was er voor kinderen een tentoonstelling rondom ‘feest”. Kinderen mochten daar van alles en nog wat knutselen geloof ik. Niets bijzonders. Maar opvallend verheugend was dat ook Joodse Feestdagen als Pesach, Poerim en Chanoeka aanwezig waren.  Aan de juffrouw die deze tentoonstelling beheerde vroeg ik tussen neus en lippen door of zij wellicht tot Christenen voor Israël behoorde of anderzijds Christelijk was. Maar nee dus, ze was niet kerkelijk en van Christenen voor Israël had ze nog nooit gehoord. Waarom ik zo verbaasd was om ook Joodse feesten aan te treffen, ontging haar. Waarom dan niet, was haar opstelling.

Dit voelde als een schrille tegenstelling met de rel in het Utrechtse Stadhuis, waar de anti-Israël geluiden door een stel anarchisten luid en storend werden verkondigd en de burgemeester door haar beveiligers moest worden ontzet, toen ze probeerde de brullende groep tot bedaren te brengen. 

Gelijk de uitstraling van kleren met vlekken negatief kunnen zijn, hetzelfde geldt voor de kleding, de uitstraling van de inrichting van bijvoorbeeld een woonkamer.  De inrichting, de boeken in de boekenkast, het meubilair vertellen iets over de bewoners. En tegelijkertijd heeft die inrichting invloed hoe je jezelf voelt. Afgelopen woensdag bezochten Blouma en ik een oudere dame die vanwege ons 50-jarig ambtsjubileum een gift had gedaan aan het Magen David Adom, het Israëlische Rode Kruis, in Israël. Haar appartement was zo stijlvol, georganiseerd en smaakvol ingericht, dat ik me getroffen voelde door een warme rustgevende uitstraling.

Overigens hebben vieze vlekken ook een spirituele betekenis: een vlek in gedrag, een negatieve en onverzorgde uitstraling. Misschien zij gedragsvlekken nog erger dan echte vlekken. We bevinden ons in de zogenaamde drie weken. Na het begin van het beleg van Jeruzalem werd op 9 Aw de Tempel verwoest. Een van de redenen van die verwoesting was onderlinge haat, gebrek aan wederzijds respect. Extra aandacht hiervoor kan ook in onze tijd geen kwaad!