Eindhoven onderzoekt rol onteigening Joodse woningen

Het onderzoek richt zich ook op eventuele navorderingen van belastingen, mogelijk opgelegd aan Joodse Eindhovenaren die terugkeerden uit de vernietigingskampen van de nazi’s, of hun nabestaanden. Dat heeft het college van burgemeester en wethouders van Eindhoven donderdag bekend gemaakt.

Volgens burgemeester John Jorritsma van Eindhoven is ,,het confisqueren van Joodse woningen tijdens de nazi-bezetting – en deze doorverkopen – een lelijk litteken in onze geschiedenis. Traumatisch voor de Joodse gemeenschap, beschamend voor onze samenleving. Dat geldt ook voor belastingnaheffingen van Joden die terugkeerden uit vernietigingskampen. Uit een quick-scan werd duidelijk dat zoiets mogelijk ook in Eindhoven is gebeurd. Dat gaan we nu verder uitzoeken.”

Voorzitter Max Loewenstein van de Joodse gemeente Brabant zegt dat ,,het de gemeente siert dat ze hier werk van maakt en kijkt welke rol ze zelf heeft gespeeld. Ik ben dinsdagavond op de hoogte gebracht van het initiatief. Het siert de gemeente ook dat ze ons als partner hierbij zien.”

Het onderzoek van de gemeente is een vervolg op bevindingen van website Pointer (KRO/NCRV) en onderzoekscollectief Follow the Money. In zogeheten Verkaufsbücher in het Nationaal Archief ontdekten deze dat in Eindhoven tussen 1940-1945 in elk geval 38 woningen van Joodse inwoners zijn geconfisqueerd.

Het onderzoek gaat naar verwachting vijf maanden duren en wordt uitgevoerd door Maili Blauw, een gespecialiseerd onderzoeker die ook betrokken is bij de onderzoeken in Den Haag en Utrecht. De bronnen die zij in elk geval gaat raadplegen zijn het Regionaal Historische Centrum in Eindhoven, het Belastingmuseum en het gemeentelijk archief. Het onderzoek gaat 30 duizend euro kosten. 

Eerder hebben Amsterdam (2016), Den Haag (2019), Rotterdam en Utrecht (beiden in 2020) de roofhandel in Joods vastgoed in hun eigen gemeenten onderzocht. In Amsterdam leidde dat tot een algemene compensatie voor Joodse organisaties van 10 miljoen euro. Den Haag besloot om 2,6 miljoen euro (waarvan 55 duizend euro aan individuele claims) uit te keren.

Of er in Eindhoven mogelijk ook compensatie komt, hangt af van de uitkomst van het onderzoek. ,,Daar is nu nog geen zicht op,” stelt het Eindhovense college van B en W. Max Loewenstein vindt dat ,,onrechtmatigheden als die geconstateerd worden, rechtgezet moeten worden. Hoe dat dan precies eruit moet zien, weet ik niet. We willen de belangen behartigen van personen die niet zijn teruggekeerd uit de oorlog of waar geen directe familie meer van is.”