Auteur: webmaster

Het is toch triest te moeten constateren hoeveel tijd er gemoeid gaat met gesprekken over de bestrijding van het antisemitisme. Misschien moet ik er een punt achter zetten en me uitsluitend bezighouden met sjioerim, lezingen en pastorale zorg. Had ik ooit vermoed dat representatie zoveel tijd zou vergen? En ben ik daarmee bezig omdat ik dat verkies of is me dat toevallig overkomen?

Aanstaande donderdagavond begint Poerim, het Lotenfeest, en lezen we de Megillat Esther-de rol van Esther. De Poerim-geschiedenis is niet uitsluitend historie. Als het uitsluitend historie, iets van lang geleden, zou zijn, had het nooit een deel van Tenach, onze Heilige Geschriften, geworden. De Poerim geschiedenis leert ons over het verleden, het heden en de toekomst. Haman wilde het Joodse volk uitroeien, louter en alleen omdat ze Joden waren.  Mordechaj richtte zich primair op het gebed, riep de Joden op tot tesjoewa, inkeer, om vervolgens koningin Esther, zijn nicht, te laten weten dat zij de dans niet zou ontspringen en daarom voor haar volk zou moeten opkomen en de koning inschakelen om het Joodse volk te redden. Maar voordat ze naar de koning zou gaan heeft ze Mordechaj verzocht om met haar drie dagen te vasten en G’d te smeken haar diplomatieke poging te laten slagen. Bij Mordechaj lag de nadruk op gebed en inkeer. Bij Esther overheerste de politieke benadering. Uiteindelijk komt alles van Boven, maar om G’ds zegen te kunnen ontvangen werd er een voorwerp verwacht, de diplomatie, waarin G’d de hulp kon aanleveren.

Als een mens onverhoopt ziek is gaat hij naar de dokter. Maar of de dokter wel of niet kan genezen hangt af van Boven. Van ons wordt steeds een én-én opstelling verwacht. Bij Mordechaj lag meer de nadruk op gebed. Bij Esther op de diplomatie. Waarom heet de megilla de rol van Esther en niet de rol van Mordechaj? Om te benadrukken dat als je in de positie bent om invloed te kunnen uitoefenen ten goede van, in ons geval, het welzijn van de Joodse gemeenschap in ons land, je van Esther moet leren.

En dus zat ik donderdag jl. in het Stadhuis van Eindhoven op verzoek van het bestuur van de Joodse Gemeente in gesprek met burgemeester Jeroen Dijsselbloem. Er was namelijk een motie aangenomen door de Gemeenteraad: eindhoven4palestine. De burgemeester toonde meer dan duidelijk begrip voor de zorg van de Joodse Gemeenschap in Eindhoven. Een aantal ideeën zijn besproken hoe antisemitisme te bestrijden.  Het werd duidelijk dat B&W Eindhoven alles wat in hun macht ligt zal inzetten om antisemitisme te bestrijden en de Joodse Gemeenschap een gevoel van veiligheid te bieden, fysiek en emotioneel. Op Instagram schreef Dijsselbloem hierover:

Vandaag had ik een goed gesprek met Opperrabbijn Jacobs en daarnaast Max Loewenstein en Anja Hannema namens de Joodse gemeente Brabant. We spraken over het grote belang om het leed in Israël èn Gaza beide te zien en erkennen en het voorkomen dat dit conflict ons in Nederland en in Eindhoven uiteendrijft. We trekken samen op in de bestrijding van het toenemend antisemitisme en de gevoelens van onveiligheid bij Joodse inwoners van Eindhoven.

In Amersfoort wordt op 19 mei een Joods monument onthuld, ter nagedachtenis. Dinxperlo heeft me uitgenodigd op 17 juni voor Stolpersteine, Dinsdagavond aanstaande een concert van de Duitse Ambassade in Nederland en later deze maand komt de Duitse Ambassadeur op de koffie bij ons thuis. Gisteren, sjabbat, veel gelernd met Avi, met wie ik al meer dan twintig jaar iedere sjabbatmiddag lern. Maar, ook al twintig jaar, duiken we eerst het Natuurgebied in voor onze wekelijkse fikse wandeling en ontmoeten dan af en toe mensen die we kennelijk moesten treffen.

De Baäl Shemtov heeft benadrukt dat waar je komt, daar moet je zijn, het is nooit toevallig: daar ligt je opdracht. En zo zwerf ik rond, verdwaal ik soms, maar zie bijna altijd wat ik waar mag uitvoeren, waarom ik ergens ben beland. Maar dit geldt natuurlijk niet alleen voor mij, maar voor ieder mens.

En dus heb ik afgelopen dagen een capabele bestuurder van een Joodse Gemeente moeten overtuigen om zijn bestuursfunctie niet neer te leggen. We hebben hem nodig. Ik begrijp dat besturen niet altijd even gezellig is, speciaal in deze zorgelijke periode, maar waar je bent beland, daar moet je kennelijk zijn, ook als het moeilijk lijkt!

De vertaling van het Perzische woord Poer is lot. Het lot berust op toeval. Maar gezien er geen toeval bestaat, maar alles Boven is bepaald, is uiteindelijk ook het lot dat een mens beschoren is zeker niet toevallig. Maar toch geeft ons dat niet het recht om achterover te leunen als het lot noodlottig lijkt.  De snode Haman had middels een lot bepaald op welke datum het Joodse volk vernietigd zou worden. Mordechaj en Esther weigerden dat lot te aanvaarden, kwamen in actie met gebed en diplomatie en wisten daarmee het tij te keren.

En daarom vieren we ook dit jaar weer Poerim!

Het was maandag aan de hectische kant. Nadat ik vorige week donderdag een schrijven onder ogen kreeg van een Hilversumse wethouder waarin Israël nogal onheus werd bejegend, heb ik contact opgenomen met de Hilversumse burgervader. Naar aanleiding daarvan werd er een spoedvergadering van B&W ingelast op vrijdagmiddag en vervolgens heeft de betrokken wethouder zijn ontslag ingediend, hetgeen pas maandagochtend door de (inmiddels ex)) wethouder zelf naar buiten werd gebracht. Het voorval heeft veel media-aandacht gekregen. Was achteraf bezien mijn actie goed of niet? Geen idee, maar het heeft er wel voor gezorgd dat ik die maandag me niet hoefde te vervelen dankzij de Gooise media-aandacht.

Diezelfde maandag vernam ik het plotselinge overlijden van Michael Jacobs, de man die jarenlang dagelijks op de Dam stond om tegen antisemitisme te protesteren. Wellicht werd hij jaren geleden nog gezien als een zonderling die protesteert tegen een niet bestaand spook. Heden ten dage werd hij niet meer als een dwaze beschouwd, maar als een realist met een vooruitziende blik en een onuitputtelijk doorzettingsvermogen.  Beste Michael, dank voor je tomeloze inzet en je inspiratie. Wat geweldig en wat verdiend dat er zovelen bij je lewaja aanwezig waren!  

Gisteren dus zijn lewaja op Muiderberg, maandag was het raak in Arnhem. David Stegers, de oud-voorzitter van de Joodse Gemeente Arnhem, werd daar op hoge leeftijd begraven. Was Michael het toonbeeld van een lid van onze gemeenschap die naar buiten extreem zichtbaar was, Stegers vormde vele decennia het interne hart van de Nederlands Israëlitische Hoofdsynagoge Arnhem. Voor ieder stond hij klaar, altijd was hij beschikbaar, te allen tijde kon op hem een beroep worden gedaan. Een van mijn voormalige bestuurders hield me regelmatig voor dat de begraafplaats vol ligt met mensen die onvervangbaar waren. Hij bedoelde hiermee aan te geven dat ieder juist vervangbaar is. Ik geloof er niet in. Ik denk dat bijvoorbeeld zowel Stegers, die als bestuurder in functie werd begraven, niet zo eenvoudig vervangbaar is. En wie kan Michael, met zijn gigantische doorzettingsvermogen, dagelijks op de Dam vervangen?  

En ondertussen ettert de kwestie Hilversumse wethouder nog een beetje na. In enkele media wordt vermeld dat de hele situatie het gevolg is van de Israël-lobby. De burgemeester zou er dus ingetuimeld zijn en eigenlíjk, gelijk de wethouder, ook slachtoffer. Het bekende antisemitische beeld: Joden hebben alle macht, al het geld en beheersen het wereldgebeuren.

Vandaag was het voor mij geen Boekenbal, geen Boekenweek, maar Boekendag. Om 8:45 uur zat ik al op de weg. Gelukkig werd ik gereden, zodat ik ook even mijn nog niet geheel wakkere ogen kon sluiten. Kon sluiten, want uiteindelijk bleef ik wakker om mijn ogen uit te kijken. U snapt even niet wat ik bedoel. Na de gewone A28 en A12 reden we kilometerslang op een uiterst smalle dijk langs de Lek. Schitterend! Ongelofelijk dat dit nauwelijks een half uur bij ons vandaan is en ik het nog nooit eerder had gezien. Na zo’n tien kilometer moesten we vlijmscherp rechtsaf, stijl naar beneden. En daar lag Jaarsveld. Een piepklein dorp met nog geen driehonderd inwoners. Wat ik daar te zoeken had? Er vond een boekpresentatie plaats. Het boek, genaamd Onthullende Preken, bevat zesendertig preken die allen gekoppeld zaten aan de Rol van Esther en allen waren uitgesproken en op schrift gesteld na 7 oktober. De wijze waarop ik ontvangen werd, de vriendschap die werd uitgestraald was onverwacht en bijzonder. Nog nauwelijks uit de auto kwam de schrijver, ds. Bogerd, al op me af om me welkom te heten en uit te leggen dat we ons niet in Jaarsveld bevinden, maar op. Gelijk, zo schoot me meteen te binnen, je ook niet in, maar op Urk woont.  Vierhonderd leden telde zijn gemeente, allen diepgelovig en allen als een grote onwrikbare rots achter Israël.  Uiteraard zat ik, bij de officiële plechtigheid, vooraan. Maar niet zomaar vooraan. Rechts van mij de burgemeester en links de Commissaris van de Koning in de provincie Friesland, mijn vriend Arno Brok. De schrijver van de “Onthullende Preken” ds. Bogerd is een dominee die vanuit de Joodse bronnen de Poerim geschiedenis niet alleen verklaarde maar tegelijkertijd iedere mogelijkheid die de Rol van Esther bood aangreep om vertaalslagen te maken naar het heden, de plaats van Israël, het antisemitisme.  Ik was de eregast! Maar eigenlijk formuleer ik het onjuist, want het ging niet om Binyomin Jacobs, maar om mij als vertegenwoordiger van G’ds volk. Wat voelde ik me daar veilig.

 

 

 

 

 

 

En toen, inmiddels al bijna middag, via een tussenstop thuis, naar Zwartewaterland. Ook daar een boek. Geen preken, maar een beschrijving van “Joods leven in Zwartewaterland”. Met als ondertitel “Denken jullie nog aan mij”?  Doel? Educatie in de strijd tegen antisemitisme. Mijn aanwezigheid werd ook hier uitgebreid gememoreerd. En ook hier ging het niet over mij, maar over mijn functie, vertegenwoordiger van de Joodse Gemeenschap.  De burgermeester en ik kenden elkaar. Hij is van geen kant ‘een burgemeester in oorlogstijd’, maar een bijna fanatieke vriend van Israël die nooit zal zwichten, een tomeloze strijder voor Israël, die in zijn kantoor de vlag van Israël demonstarief laat wapperen.

Het was een dag vol uitersten. Want tijdens mijn reis in de auto, bijna driehonderd kilometer, kreeg ik een telefoontje van een Joodse mij onbekende man. Hij, geboren in 1938, was de enige overlevende van zijn geboorteplaats. Recentelijk werd daar een monument onthuld ter nagedachtenis aan de zeventien Joodse inwoners die werden vermoord. Zo graag had hij bij die onthulling als enige Joodse inwoner en overlevende een paar woorden willen spreken. Het werd hem geweigerd… Een ander telefoontje, over de zorgen voor de Joodse toekomst in ons land… Een paar berichten van tegenstanders van Israël die uiteraard geen antisemieten zijn, maar slechts tegen Israël. Zij hebben de eeuwenlange alles overheersende Joodse-lobby omgedoopt tot een oppermachtige Israël-lobby die het totale wereldgebeuren onder controle heeft.

Maar als ik terugblik is toch mijn conclusie: Our love is stronger than their hate!

Angst komt in mijn woordenboek nauwelijks voor. Nauwelijks, dus niet helemaal niet. Donderdag jl. voelde ik bijna angst, of beter geformuleerd ‘zorg’, in mij opkomen. De negatieve berichtgeving over Israël is een dagelijks ritueel dat voorlopig nog wel zal blijven. Sterker nog: je hoeft geen profeet te zijn om te kunnen voorspellen dat het alleen maar zal toenemen. En toen ik dan ook donderdag me overspoeld voelde met anti-Israël propaganda, met twee anti-Israël verklaringen vanuit lokale overheden en drie telefoontjes kreeg van bezorgde leden van de Joodse gemeenschap die het niet echt meer zagen zitten, toen voelde ik kortstondig een angstige bezorgdheid in me opwellen! Gelukkig was die opwelling kortstondig, want toegeven aan angst is zinloos en destructief.

In de Joodse filosofie wordt aangegeven dat het onderdompelen in een mikwa (ritueel bad voor mannen) geen mitswa (officieel gebod) is en dat depressiviteit geen zonde/overtreding is. Maar, de onderdompeling in het mikwa brengt tot goede daden en depressiviteit leidt tot overtredingen. Laat ik het uitleggen: de uitdrukking kleren maken de mens is bekend en waar. Als ik mijn nette sjabbat pak draag met een keurig gestreken overhemd, de nieuwe zijden stropdas die Blouma voor mij heeft gekocht in New York, mijn lintje heb opgespeld, dan voel ik mezelf erg goed en belangrijk. Een heel ander gevoel heb ik als ik mijn vakantiebroek aan heb en mijn T-shirt. In het mikwa word je geheel omringd door water. Ontdaan van welke kleding dan ook. Je voelt jezelf niet, hoogmoed is verdwenen, een gevoel van nederigheid is het resultaat. En als een mens ontdaan is van hoogmoed, dan is hij bereid om zich belangeloos voor anderen in te zetten, kwaad is uit hem verdwenen, op z’n minst tijdelijk.

Depressiviteit veroorzaakt ‘het niet meer zien zitten’, niets interesseert me meer, het kan me allemaal niets meer schelen. Zo’n gemoedstoestand zou ertoe kunnen leiden dat ik destructieve handelingen ga verrichten die ikzelf eigenlijk nooit had willen doen, ik verval in zonde.

En dus probeer ik zakelijk te blijven en niet vanuit de emotie alles wat er gaande is op me te laten inwerken. Er staat in de krant, de NOS beweert, de radio verkondigt. Er is nogal wat gaande. Er is gedoe rond de ambassadeurs die het Nationaal Comite 4-5 mei dit jaar heeft uitgekozen, Zelensky heeft het publiekelijk aan de stok met Trump en onze Nederlandse Overheid is aan het bekijken hoe zich voor te bereiden op een oorlogssituatie.

Voordat ik me een mening vorm, wil ik eerst weten hoe de hazen lopen. En als ik dat dan weet denk ik na. Als er gewaarschuwd moet worden, dan zal ik niet nalaten dat te doen. Maar als daartoe geen reden is, dan moet ik geen schrikbeelden opwerpen, de situatie niet erger maken dan die is. Want er is natuurlijk wel iets aan de hand. Het antisemitisme floreert. Vrijdagavond op weg naar sjoel werd ik nog toegezongen door een Moslim-jeugdkoor met Free Palestine. Is dit normaal? Ja dus. Het uitschelden van Joden behoort meer en meer tot de geaccepteerde werkelijkheid. Maar onze Overheid, nationaal en lokaal, neemt stelling tegen antisemitisme en geeft duidelijk aan: jullie Joden horen van oudsher bij Nederland en dat zal zo blijven, hoewel deze positieve opstelling misschien lokaal niet altijd wordt gevoeld… En dus, Binyomin, ben je misschien toch bang?  Denk je dat Joden hier kunnen blijven?  Moeten we onze koffers pakken? Neen, zolang onze Overheid ons de benodigde bescherming toezegt, en dat doen ze, moeten we misschien iets minder de Social Media volgen en goed beseffen dat “hond bijt man” geen enkele voorpagina zal halen, want het gebeurt te vaak. Als echter een man een hond bijt…

Een NOS-reportage liet ons kennismaken met de bijna laatste Jood in Damascus. De boodschap die de NOS wilde brengen was dat er geheel geen antisemitisme is in Syrië. Onze NOS-verslaggeefster trok met die bijna laatste Jood op. Wat een vrijheid! Dik bevriend met een Palestijn die toevallig in beeld kwam. De Jood gaat de sjoel binnen, laat aan de NOS-verslaggeefster de Thorarollen zien en volgt met zijn wijsvinger de tekst in een gebedenboek alsof hij aan het bidden is. Aan de NOS zou ik willen adviseren om bij een volgende reportage ervoor te zorgen dat de bijna-laatste-Jood een keppeltje draagt. Een Sefardische Jood die in Syrië is opgegroeid gaat echt geen sjoel binnen zonder keppeltje. Nu hij in sjoel geen keppeltje draagt, zouden kritische kijkers zich kunnen afvragen of deze laatste Jood die zo veilig in Syrië mag rondlopen, wel een Jood is. Toen de bijna-laatste-Jood in de reportage moest doen alsof hij uit een gebedenboek voorlas, was hij kennelijk vergeten dat wij Joden niet van links naar rechts lezen, maar van rechts naar links. Ik denk dan, hopelijk ten onrechte, dat een niet-joodse acteur is ingehuurd om te tonen aan de kijkers dat er in Syrië geen sprake is van antisemitisme en dat de bijna-laatste-Jood vergeten was zijn keppeltje mee te nemen en dat hij, waarschijnlijk als enige ter wereld, het Hebreeuws de verkeerde kant kan oplezen. Proficiat!  

Bij deskundigen heb ik gevraagd of het voor mij verstandig is om nu naar Syrië te vliegen. Het antwoord was vrij duidelijk: als ik levensmoe ben moet ik vooral naar Syrië afreizen, zonder mijn baard af te scheren, mijn tsietsiet gewoon uit mijn broek laten hangen en vooral mijn hoed ophouden. Of mijn leven dan werkelijk beëindigd zal worden, kunnen de deskundigen mij niet garanderen, want de kans op gijzeling is aanzienlijk groter.

Het is inmiddels zondag en ik moet nu naar Utrecht om de vergadering van het Ressort Mediene toe te spreken. Ik zal ze bedanken voor hun belangeloze inzet, erop attenderen dat juist nu de Joodse lokale Gemeente een belangrijke ondersteunende taak heeft voor de Joden die het niet helemaal meer zien zitten en dat juist in deze spannende tijden de onderlinge verbondenheid essentieel is.

Hoe nu verder? Gewoon doorgaan, onze eigen identiteit versterken, vechten voor éénheid, alertheid betrachten, opkomen voor Israël en ons niet mesjogge laten maken door vaak overtrokken berichten en krantenkoppen.

 

Waarom ik geheel niet heb geschreven over de Bibas moorden, werd mij gevraagd. Ik ging bij mezelf te rade en kwam toen tot de volgende verklaring. U heeft me misschien weleens horen zeggen dat ik tegen Anne Frank ben. Horen zeggen, want ik heb dat nog nooit, tot vandaag, aan het (digitale) papier toevertrouwd. Als je namelijk iets op schrift zet kan het een onbedoeld leven gaan leiden, een krantenkop met vette letters: Jacobs tegen Anne Frank! Natuurlijk ben ik niet tegen Anne Frank, maar voor mijn gevoel wordt het fenomeen Anne Frank onbedoeld gebruikt om de wereld te tonen dat de Duitsers fout waren, want die hebben haar vermoord, en de Nederlanders waren goed, want die hebben geprobeerd te redden. Resultaat is dat als ik ergens in de Joodse wereld kom de algemene indruk heerst dat in Nederland bijna alle Joden konden overleven dankzij de heldhaftige niet-joodse Nederlanders. Gevoelens zijn vaak irrationeel en daarom zeg ik niet dat mijn tegen Anne Frank juist is, maar ik kan slechts aangeven hoe dat bij mij leeft. En los van de beeldvorming, waar ik dus moeite mee heb, er zijn zes miljoen Joden vermoord, de meesten totaal weggeveegd met kinderen en ouders, broers en zussen. Niets overgebleven, geen naam, geen foto, geen dagboek. Zijn zij minder belangrijk dan Anne Frank?

En dat gevoel bekruipt mij bij de familie Bibas. Onbeschrijfelijk wat hun is aangedaan, maar we mogen niet al die andere slachtoffers en zij die nog gegijzeld worden vergeten. Hun lijden is precies zo rampzalig. Heel Israel loopt uit naar hun lewaja-begrafenis. Krijgen de andere slachtoffers dezelfde eer? Ik vermoed dat dit de reden is dat ik, onbedoeld, geen Bibas heb vermeld, geen kaarsjes voor hen heb aangestoken, omdat ik dat ook niet heb gedaan voor de andere honderden en honderden slachtoffers en, niet te vergeten, dat ook niet heb gedaan voor onze soldaten die sneuvelden voor de vrijheid van Israël en voor het voortbestaan van het Joodse volk, waar ook ter wereld.

Vanaf Rosj Chodesj Adar, de eerste van de maand Adar, hebben we de gewoonte om boven iedere uitgaande brief te schrijven: “vanaf dag één van de maand Adar, neemt de feestvreugde toe”. Adar, de maand van Poerim, het Lotenfeest, 14 Adar. Op Poerim herdenken we dat Haman het Joodse volk wilde uitroeien enkel en alleen omdat Joden zijn wie ze zijn. Wel orthodox, niet orthodox, niet geassimileerd, wel geassimileerd, wel zionist, niet zionist. Haman (met een ‘n’ aan het eind en niet met een ‘s’) zat vol met Jodenhaat, antisemitisme pur sang, terwijl Israël als Staat nog niet eens bestond. Haman werkte aan de Endlösung. En zijn argumentatie naar de buitenwereld was dat Joden anders waren dan de andere volkeren die leefden in het machtige Perzische Koninkrijk.

Je hoeft geen grote Talmied Chacham (Wetsgeleerde) te zijn om de overeenkomsten te kunnen zien. Een ‘n’ veranderen in een ‘s’ en de koning van het toenmalige Perzië even vervangen door de ayatollahs van het huidige Iran, en zie het resultaat: de geschiedenis herhaalt zich puntgaaf, alleen de poppetjes zijn veranderd. En hoe het afliep of zal aflopen? Haman werd totaal vernietigd en het Joodse volk behaalde een gigantische overwinning. De vergelijkingen kunnen niet op! De Rol van Esther, waarin de toenmalige Poerim geschiedenis is vastgelegd, is het summum van actualiteit. Alleen toen vielen er onder de Joden geen slachtoffers, nu wel. Toen was er nog geen motie in de Gemeenteraad van Eindhoven aangenomen ter ondersteuning van Eindhoven4Palestine, nu wel.

De maand Adar is de maand van Simcha-vreugde. Dien G’d vanuit vreugde, want vreugde doorbreekt grenzen en heeft de kracht om de vijand uit te schakelen. Simcha is hoger dan verstand, want wat er nu om ons heen gebeurt, de lewaja van de Bibas familie, is niet te vatten. Waarom? Het antwoord zal voorlopig er nog niet zijn. Maar het staat als een paal boven water: Am Jisrael Chaj -het Joodse volk leeft en overleeft. En die wetenschap vervult ons met vreugde, juist nu in de maand Adar.

Eindelijk weer een gewone (donder)dag gehad. Vertrokken om 10:00 uur ’s ochtends en terug om 18:30 uur. Wat er zo gewoon was aan die dag? Uitsluitend pastorale bezoeken afgelegd, mensen bezocht, geen representatie, geen bijbedoeling, geen politiek! Een verademing. Mijn bezoek wordt zo gewaardeerd. Daar lag en ligt mijn passie. Natuurlijk is naar-buiten-treden een prima zaak en helaas in deze woelige tijden een noodzaak. En uiteraard zijn mijn netwerk contacten van belang. En zeker zijn lezingen voor niet-joodse groepen goed en waardevol… maar persoonlijk blijft mijn passie bij de zogenaamde pastorale zorg. Zoals ik ‘in den beginne’ iedere maandag leden bezocht in Overijssel, andere dagen in de regio Amersfoort en Utrecht, gewoon van deur tot deur. Iedereen blij dat je komt. Het enige waarmee ik problemen had was met koffie in een niet goed afgewassen kopje. Daar kon ik dus echt helemaal niet tegen en heb in de loop der bezoeken methoden ontwikkeld om me zonder dat het werd bemerkt van de koffie te ontdoen.

Maar nog nauwelijks terug van mijn pastorale rondreis van bijna driehonderd km, ontvang ik het volgende bericht van, naar ik vermoed, een niet-joodse lezer van mijn dagboek:

Aan drie notoire haat-zaaiers, uitgenodigd voor de Ramadan-expo dit weekend in Utrecht, was de toegang tot ons land geweigerd, vanuit Den Haag. Maar de Haagse rechtbank beslist anders. Ze vinden de motivering voor de weigering onvoldoende. Hebben ze daar hun verstand verloren?  De zo genoemde Jodenjacht alweer vergeten?  En 7 oktober 2023? Is recht nu echt al helemaal krom geworden? Willem van Oranje, onze “vader des vaderlands” zou kreunen: “mon Dieu, ayez pitié de mon pauvre peuple”. 

Omdat ik niet de hele tijd het nieuws volg, wist ik niet meteen wat er nu weer aan de hand was, maar na een kort duikje in de actualiteit van de nieuwsgaring werd het snel duidelijk en kan ik niet anders dan beamen dat er sprake is van een pauvre peuple-een samenleving die lijdt aan geestelijke armoede. En ondertussen zien we helaas mondiaal aanslag na aanslag na aanslag. Maar niet alleen mondiaal, ver weg. Ook in ons eigen land steekpartij na steekpartij.  En de leeftijd van de daders wordt steeds jonger. Maar is dat verwonderlijk als de opvoeding via de social media binnenkomt, via spannenede moordpartijen, rivaliteit, afgodendienst. Is het verbazingwekkend als de entourage waarin de jeugd is opgevoed steeds agressiever wordt. Welke boeken worden gelezen? Met welke spannende beelden wordt de jeugd dagelijks geconfronteerd? Door welke gedachten wordt het kinderzieltje ge- of misvormd? Welke foto’s hangen er in de kinderkamer? En waarover wordt en werd er thuis gesproken? Werd er gezamenlijk gegeten en was er intern gezond sociaal contact? Omgeving beïnvloedt altijd, ten kwade en ten goede.

Maar niet alleen het kind wordt gevormd door zijn entourage, ook een rechter. Neem de kwestie haat-zaaiers waarover ik bovenstaande e-mail ontving. Mogen die wel of niet hun extremistische en polariserende toespraken houden? Als het oproept tot bijvoorbeeld Jodenhaat, dan moet de uitspraak zijn dat ze het land niet in mogen. Ik denk niet dat er één rechter in ons land is die hierover (heden ten dage) anders denkt. Maar de beoordeling of iemand een haat-zaaier is, kan per rechter verschillen. Stel een rechter bevindt zich veel in gezelschappen die een duidelijke anti-Israël mening hebben, dan kan het zomaar zijn dat die rechter misschien de haat van de prediker niet ziet en niet hoort. Of niet mag zien of horen omdat, ik zeg maar wat, zijn of haar partner actief is in het pro-Palestijnse kamp. Als schilderijen aan de muur al invloed hebben…

Sjabbat jl. lazen we in de Sidra van de week in alle synagogen ter wereld over Misjpatim, wetten die normaal zijn en die we nodig hebben om onze samenleving in het gareel te houden. Niet stelen, moorden, ontucht, overspel enzovoort. Wetten die ieder land nodig heeft om chaos en anarchie te voorkomen. Maar waarom, wordt er door onze Verklaarders gevraagd, staan deze wetten in de Thora als ieder volk dit soort wetten kan fabriceren. En waarom lezen we deze wetten net nadat de week tevoren de Tien Geboden zijn gegeven, G’d vanuit het Hemelse op de aarde was neergedaald? Omdat ook de gewone wetten aan het Joodse volk door G’d zijn gegeven en dus niet aan verandering onderhevig. En omdat ook de rechter die moet (be)oordelen, G’d voor ogen moet hebben en zich bij een rechtelijke uitspraak niet en nooit mag laten afleiden door politieke motieven, door omkoping, door persoonlijke visies of door een partner met wie hij dagelijks leeft en die niet van Boven komt.

Ik ben alleen thuis. Blouma is in New York voor de jaarlijkse internationale vrouwenconferentie van Chabad. Op de groepsfoto zit ze op de eerste rij, de achttiende van links. Mocht u haar willen zien…

 

Voornaamste doel van de conferentie? Onderdompeling in spiritualiteit, in motivatie, in gevoel van eenheid, positieve gedrevenheid en verbondenheid om vervolgens er weer een tijdje tegen te kunnen. Zo’n drie en een half duizend deelneemsters uit de hele wereld. Blouma sprak met de sjeloecha uit Zambia. Daar wonen slechts zeventig Joden, is geen Joodse school voor haar kinderen, geen mikwa, geen minjan. En toch ligt kennelijk daar haar opdracht, zoals onze opdracht en die van de andere Nederlandse Sjeloechot die aan de conferenties deelnamen, in Nederland ligt: in Nijmegen, in Almere, Amstelveen, Eindhoven, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Maastricht, Amersfoort.

Dinsdag aanstaande zullen ze allen weer terug zijn, vol inspiratie en enthousiasme. Ja, Nederland kan qua Jodendom niet vergeleken worden met Frankrijk, Londen, New York of Jeruzalem. Maar als we kijken naar IJsland, Groenland, Kenia of Zambia, dan zitten we in Nederland nog niet zo ver weg!

Na de zeer drukke afgelopen dagen met als slot de Toebisjwat bijeenkomst in Arnhem, was mijn agenda nagenoeg leeg. Ik werd er bijna zenuwachtig van. En dus ben ik maar vast gaan vooruitdenken welke grap we dit jaar met Poerim gaan brengen. Want even niets doen ligt niet in mijn aard. Wel was er nog maandagochtend, na het maandagochtend sjoeldienst in Almere, een overleg tussen rabbijnen en de PKN. Uit dat overleg is niet echt iets voortgekomen, maar samenkomen is op zichzelf een goede zaak. Gelijk Mgr. de Korte aangaf dat de Rooms Katholieke Kerk ter bescherming een schil wil vormen om de Joodse gemeenschap hier te lande, zo ook gaf KPN dat aan. Maar de complexiteit bij de KPN is aanzienlijk groter dan bij de RK. Bij de RK bestaat er een strakke hiërarchie, bij KPN ontbreekt dat en oogt de schil dus dunner. Dat komt niet door de opstelling ten opzichte van de Nederlandse Joden, maar de steun voor de Staat Israël ligt bij de KPN ingewikkeld. Over de opstelling ten opzichte van de Staat Israël heerst binnen Protestants Nederland verdeeldheid. En zo kan het gebeuren dat … maar laat ik niet negatief zijn. De bespreking was fijn, openhartig en eerlijk. En dat is goed.

U ziet, beste dagboekenier, ik ben inmiddels redelijk goed op de hoogte over het lopen der hazen in de christelijke wereld.

Maar ik pak de draad weer op van mijn dagboek en was dus aan het denken geslagen over een Poerimgrap. Beste niet-Joodse lezers, houd de Joodse kalender in de gaten en tuimel er niet weer in. De Joodse lezers zijn daarin alerter dan de niet-Joodse. Neem nou mijn Poerim aankondiging dat ik mij beschikbaar had gesteld als lijstduwer voor de SGP en de Christen Unie. Bij bosjes werd het geloofd, landelijke dagbladen namen het op in hun nieuwsgaring. En wat dacht u ervan dat uw opperrabbijn een teckeltje had aangeschaft om gedurende de corona-periode toch naar buiten te kunnen om officieel het hondje uit te laten, maar in feite om de zieken en behoeftigen te bezoeken. Jaren geleden toen Joods Nederland nog beschikte over eigen koosjere slagerijen en import dus niet aan de orde was, heb ik de directie van het Sinai Centrum een brief laten rondsturen in Joods Nederland dat het Sinai Centrum, om de vleesprijs te drukken, een eigen koosjere slachterij zou beginnen. Op de binnenplaats van het Sinai Centrum zou zich dat afspelen en ik zou de sjocheet, de ritueel slachter, zijn. Woedende reacties! Een aantal psychiaters gaf duidelijk te kennen dat het Sinai Centrum een behandelinstituut is en geen abattoir, terwijl een van de koosjere slagerijen ziedend liep te brullen over oneigenlijke concurrentie.

Mijn agenda was dus redelijk leeg, maar liep automatisch vol. Weer twee aanvragen voor een rabbinale verklaring. Een interview met iemand die aan een of ander onderzoek bezig is over Nederlandse Joden. Een mijnheer die zegt Joods te zijn, in een AZC zit, zegt gediscrimineerd te worden en een andere naam heeft dan op zijn ID staat. Geen Joods touw dus aan vast te knopen! Maar los van het losknopen: als iemand een rabbinale verklaring wil hebben en de aangeleverde bewijzen blijken niet te kloppen of aantoonbaar vervalst, dan is voor mij hiermee de kous niet afgedaan. Waarom wilde de aanvrager een verklaring? Er kunnen kwade bedoelingen achter zitten. Binnen de Joodse gemeenschap komen om te bekeren of, veel erger, om aanslagen te plegen. En dus zit er voor mij een follow-up ook en juist als er sprake is van aantoonbare poging tot oplichting. En terwijl ik bezig ben dit dagboek te beëindigen komt er een whatsapp binnen:

“Beste Rabbijn Jacobs, acht jaar geleden heeft u voor mijn zoon Henri de jood-verklaring gemaakt die hij toen bij u op uw kantoor in Amsterdam heeft afgehaald. We zijn geen leden van een Joodse Gemeente omdat we niet godsdienstig zijn, maar mijn grootouders hadden wel een dikke rode J in hun paspoort. Vanwege de huidige toestand zijn we serieus aan het overwegen Nederland te verlaten. Ik heb gelegenheid om morgenmiddag langs te komen om de verklaring op te halen in de Van der Boechorststraat. Ik hoop dat u er dan bent.”

Omdat het al laat in de avond was raakte ik nogal geïrriteerd. Ik ben geen (koosjere) snackbar waar je een loempia bestelt en dan aangeeft wanneer je het wilt afhalen. Mijn reactie was dan ook een duidelijk geïrriteerde:

“Beste mevrouw, U schrijft dat toentertijd de verklaring werd ‘opgehaald’. Wat bedoelt u? Heeft er geen onderzoek plaatsgevonden? Ik geef nooit zomaar een verklaring af. Inmiddels bestaat de Van der Boechorststraat niet meer. Het is ook niet zo dat bij mij thuis verklaringen klaarliggen en u even uw verklaring komt afhalen. Los hiervan is het in gebruik zijnde rabbinale en bestuurlijke archief van het Inter Provinciale Opperrabbinaat, bestaande uit 31 dozen, elders gedumpt (met dank aan de verantwoordelijke bestuurders!) en ligt alles door mekaar zodat ik nergens meer iets kan terugvinden. Ook de verklaring van uw Henri niet!  Ik help u graag, maar zal toch echt e.e.a. moeten uitzoeken. Ik verwacht dat u daarvoor begrip kunt opbrengen en dat ik niet effetjes per whatsapp een verklaring kan, wil en mag afgeven. Met vriendelijke groet.”

Einde dagboek van vandaag!

Eigenlijk waren de laatste dagen een beetje saai. Geen incidenten, niets opwindends, niet hoorbaar uitgescholden, maar alles liep gewoon lekker. Ik was in Appingedam om kennis te maken met het nieuwe bestuur van de Vrienden van de Synagoge Bourtange. Nadat de heer Fokkens hoogbejaard na decennialang vrijwillige inzet afscheid had genomen als voorzitter van de Vereniging Synagoge Bourtange, dreigde de jaarlijkse Menora aansteking tot geschiedenis te verworden. Na een oproep in de noordelijke media, vormde zich, als vanuit het niets, een voltallig vers en nieuw bestuur. Geweldig! Vanaf deze plaats achter mijn computer: enorm bedankt! Maar ik vond het danken vanaf achter de computer te simpel en dus toog ik, of beter gezegd ‘liet ik me togen’, naar Appingedam, woonplaats van de nieuwe voorzitter van de Vereniging Synagoge Bourtange.

Van Appingedam naar Groningen voor een ziekenbezoek en daarna een bespreking met het bestuur van de Joodse Gemeente Groningen voor een regulier overleg om aansluitend Toebisjwat te vieren met de leden van de Joodse Gemeente en de vrijwilligers, die het tentoonstellingsdeel van de sjoel beheren.  Dank aan mijn vrijwillige chauffeur die me de hele dag vanaf tien uur ’s ochtends tot in de zeer late uurtjes heeft ‘getoogd’.

De volgende dag: Bond tegen het vloeken! Geloof het of niet, maar uw opperrabbijn is lid van het algemeen bestuur van deze zwaar christelijke vereniging. Waarom? Omdat deze mensen goed werk verrichten, niet evangeliseren, maar uitsluitend het gevloek in de brede samenleving willen elimineren. En omdat ik hiervan een voorstander ben, dus een tegenstander van vloeken, voel ik me min of meer verplicht mijn bijdrage te leveren. Helaas moest ik de vergadering eerder verlaten vanwege een choepa in Antwerpen waar ik ook acte de présence wilde geven. Zoon van collega rabbijn Wolff van Amsterdam trad in het huwelijk met een Antwerps meisje. Het was een onweerlegbaar mooi en feestelijk gebeuren.

Sjabbat was sjabbat en uitgaande sjabbat vergadering over de voorbereidingen die nodig zijn voor ”300 jaar sjoel Amersfoort”. Ik denk mee, probeer het Comité van Aanbevelingen van de grond te krijgen en laat het zoveel mogelijk aan de commissieleden over. In het aan derden overlaten ben ik niet zo goed, maar soms moet ik, en ieder mens, iets aan anderen overlaten.

Gelukkig barstte direct na sjabbat een positief bommetje los. Mijn vorig dagboek, dat nogal scherp en cynisch was en bijna een en al verwijt richting het Nederlands bestuurlijk achteroverleunen en wegkijken, terwijl de situatie voor Joods Nederland zienderogen meer te lijden krijgt van antisemitisme, was bij de columnist van de Telegraaf geland. Rob Hoogland, zo heet hij dus, had mijn dagboek gezien en reageerde daarop uiterst fel en positief. Hij vindt me ‘een aardige man’ en dus alle redenen voor de ‘Hamas adepten’ om hem ‘te pakken’. Het klinkt allemaal humoristisch, maar is helaas wel de keiharde waarheid. Veel positieve reacties vanuit de Joodse en niet-Joodse gemeenschap en uiteraard ook vanuit de eigen achterban jaloezie. Zo werkt dat nou eenmaal. De wet van: kop boven maaiveld.

En toen was het zondag en reed Leo Smole, mijn rabbinaal archeoloog, samen met mij naar Arnhem voor een verlate Toebisjwat-viering. Zo’n vijftig man (en vrouw, maar dat heet man) waren naar de prachtige sjoel van Arnhem gekomen. Leo hield een prachtig verhaal over archeologie. Dat was hem speciaal in Arnhem wel toevertrouwd, gezien hij Arnhems stadsarcheoloog is. Maar voordat Leo zijn verhaal ondersteund met een beamer mocht afsteken en ook voordat ik mijn Toebisjwat toespraak kon houden, was het woord aan de burgervader van Arnhem, Ahmed Marcouch. Getooid in ambtsketen en keppel, gaf hij in duidelijke bewoordingen aan dat voor hem de Joodse gemeenschap in Arnhem erbij hoort en dat hij alles in het werk zal stellen om de kleine en sterk verouderde Joodse Gemeente te steunen.

En toen kwam het: Betty Vosdingh kreeg voor haar tomeloze inzet ‘het Arnhemse Juffertje’, een hoge onderscheiding van de Gemeente Arnhem voor vrijwilligers die een buitengewone bijdrage leveren aan Arnhems welzijn. Vanaf deze dagboek-plaats: Mazzeltov! Betty, we zijn trots op je en tegelijk dankbaar dat burgermeester Marcouch zo duidelijk en publiekelijk zijn steun durft te geven aan ‘zijn’ Joodse Gemeente. Ik ben me er goed van bewust dat zijn vriendschappelijke opstelling naar de Joodse Gemeente door een deel van zijn achterban, dat eigenlijk helemaal zijn achterban niet is, niet wordt gewaardeerd. En door de woorden ‘niet gewaardeerd’ te gebruiken druk ik me erg netjes en ingetogen uit, want zijn vriendschap met de Joodse Gemeente en ook met mij persoonlijk, maakt zijn leven als burgermeester en als moslim niet makkelijker. En toch reken ik hem tot mijn vriendenkring en hij mij tot de zijne en weigert hij pontificaal (geen islamitisch woord) en zonder achteroverleunen, antisemitisme in Arnhem te accepteren. Vandaar de onderscheiding voor Betty, die zich niet alleen inzet voor de Joodse Gemeente, maar ook als beeldhouwster het koffer-monument ter nagedachtenis aan de toen vermoorde Arnhemse Joden heeft gemaakt en hiermee tevens een keiharde waarschuwing voor nu en morgen in het hart van Arnhem heeft geplaatst.

 

 

Bij mij thuis was zondagavond minjan gemaakt, een kleine synagoge-dienst, vanwege een jaartijd. Op de sterfdag van een eerstegraads bloedverwant heeft men de gewoonte om kadiesj te zeggen. Niets van doen met politiek, maar al mijn gasten, die met tussenpozen arriveerden, werden door de op de speelplaats aanwezige jongeren met een duidelijk niet Nederlandse afkomst, “verwelkomd” met een luid Free Palestine. Ja, ik heb een politieke mening over een heleboel mondiale kwesties, waaronder de situatie in Israël, en dat moet mogen. Ik ben momenteel echt vóór Netanyahu, misschien morgen tegen. Tegen Poetin, maar misschien morgen vóór. Tegen wie ik vóór of tegen zou moeten zijn in Afrika, kan ik nog geheel niet overzien, omdat ik me niet heb verdiept in wat zich daar afspeelt. Maar hier in Nederland, dat ons allen bindt, moeten we willen samenleven met wederzijds respect. Het is onacceptabel dat als ik beleefd op straat groet – goede morgen, goede middag, goede avond – vaak de mensen die uit de Moskee komen of hadden kunnen komen, weigeren terug te groeten. Onbeschoft en on-Nederlands. Wat kost het om gewoon beleefd te groeten?

Toen er enige weken geleden in de Utrechtse Dom een bijeenkomst plaatsvond met drie sprekers, georganiseerd om de Joodse Utrechtse Gemeenschap een hart onder de riem te steken, werd tegen mijn aanwezigheid als bruggenbouwer buiten de Dom en op social media geprotesteerd want ik “ben een man die consistent vreedzame demonstranten criminaliseert en vergelijkt met nazi collaborateurs. Onbegrijpelijk dat hij als verbinder werd aangekondigd.” Dat dit soort berichten op social media worden gebracht, begrijp ik, maar wat ik niet kan vatten is het volgende: Tijdens een bijeenkomst, enige tijd geleden, die georganiseerd was door een burgemeester met vertegenwoordigers van alle geloven binnen zijn stad, stond de vertegenwoordiger van de Turkse gemeenschap op en deelt zijn ergernis dat opperrabbijn Binyomin Jacobs (dat ben ik dus!) publiekelijk zou hebben verklaard dat hij achter Netanyahu staat! Het kan zeker kloppen, maar doet hier niet ter zake. Ik weet zeker dat die klagende vertegenwoordiger van de Turkse gemeenschap vóór Erdogan is. So what?  In ons huizenrijtje woont een uit Turkije afkomstige familie. We groeten elkaar altijd en als ik heel sporadisch een Sjabbes Goy nodig heb…

De problematiek van elders moeten we elders laten. Hier in Nederland moeten we met respect voor elkaar als Nederlanders leven, met wat we gemeen hebben en met wat ons bindt. Mijn kinderen hebben nog nooit een andersdenkende uitgescholden en vanuit de synagoge is en zal nooit een niet-jood worden vervloekt.

Voor mij, voor het Traditionele Jodendom, is het gezin de hoeksteen van de samenleving. Maar geeft mij dat het recht anderen, die daar anders bewust of onbewust tegenaan kijken, te haten of te doden?

Meer dan veertig jaar geleden werd er een nieuwe Geneesheer-Directeur gezocht bij de Joods Geestelijke Gezondheidszorg, het Sinai Centrum, waaraan ik als geestelijk verzorger verbonden was. Een bestuurslid van het Sinai-Centrum, dat toen nog gewoon Sinai-Kliniek mocht heten, had een belangrijke vraag. Men was op zoek naar een nieuwe geneesheer-directeur en er was een goede kandidaat gevonden, maar daaraan kleefde een probleem: hij was homoseksueel.  Als de dag van gisteren herinner ik mijn vragende antwoord: wordt hij aangesteld als homoseksueel of als geneesheer-directeur?

Hij werd een geweldige geneesheer-directeur. Leerde Hebreeuws, Jiddisch, Joodse ethiek, huwelijkswetten…alles om zijn patiënten beter te kunnen begrijpen. Harry, zijn partner, en hij kwamen regelmatig bij ons thuis en wij bij hen. Omdat toentertijd homoseksualiteit niet tot het ‘normaal’ behoorde en wij het te ingewikkeld vonden om onze toen nog kleine kinderen uitleg te geven over seksualiteit, hebben we aangegeven dat Lansen de dokter is en Harry zijn butler.

Mijn gasten van zondagavond moesten dus worden nagescholden met Free Palestine. Schelden doet geen pijn, maar: wat doen die snotaapjes over vijf jaar? Kijk om je heen! Haat!  Vraag: wat doen we hieraan? Antwoord: we zien en laten het gebeuren. China heeft nu te kampen met een gigantisch vergrijzingsprobleem. Oorzaak: het verbod van tig jaar geleden om meer dan één kind te baren. Ieder weldenkende Chinees had toentertijd dit probleem kunnen voorspellen. Hetzelfde geldt voor het vergrijzingsprobleem in ons eigen land. We keken toen weg. En we kijken nu weer weg. Want de snotaapjes van nu… 

Blouma en ik kregen vandaag een rondleiding op het Cheider, een van de twee Joodse dagscholen in Amsterdam. Uiteraard kennen we beiden de school op ons duimpje. Blouma heeft daar lesgegeven, ik zat meer dan 30 jaar in het bestuur. Een van onze dochters geeft er les. Een kleindochter geeft er les. Kleinkinderen en achterkleinkinderen zijn leerlingen.

En toch een rondleiding omdat de beveiliging die in den beginne zich beperkte tot een gewoon doorzichtig tuinhek, inmiddels moest worden opgevoerd tot een kogelvrije bunker die bij wijze van spreken zelfs een luchtaanval kan doorstaan.

Welkom in ons vredige en groene landje. Wat doen we eraan?  Leunen we achterover omdat het uiteindelijk wel zal meevallen, terwijl we allen wel beter weten! Kunnen mijn gasten niet meer gewoon via de voordeur bij ons op bezoek komen?  Laten we het op z’n beloop?

 

 

 

Zaterdag aanstaande is het Joed Sjewat, de sterfdag van de vorige Lubavitcher Rebbe. Nou schrijf ik bijna nooit over Chabad/Lubavtich, hoezeer dat ook mijn richting is, maar nu toch even wel omdat het alles te maken heeft met mijn functioneren in Nederland. Tien (Joed) Sjewat was ook de verjaardag van Opperrabbijn Berlinger, mijn voorganger. Hij was nogal tegen mijn komst naar Amersfoort en ook mijn aanstelling in het Sinai Centrum werd door hem geaccepteerd omdat ik de enige kandidaat was en het Sinai Centrum echt een geestelijk verzorger moest hebben. Bij het bestuur van de Joodse Gemeente Amersfoort, mijn werkgever, liet hij duidelijk blijken dat hij niet erg pro-Jacobs was en bracht als argument mijn te jeugdige leeftijd. Zesentwintig! De oud-voorzitter, de heer Rintel, deed deze kritiek af met de opmerking dat het leeftijdsprobleem per dag minder groot werd.

Het was, in 1981, toen ik met Opperrabbijn Berlinger naar de Joodse begraafplaats in Wassenaar reed, dat Opperrabbijn Berlinger mij ging uitleggen dat dankzij de vorige Lubavitcher Rebbe er nog Jodendom was in Europa. Want, zo vertelde hij mij, de Rebbe trok erop uit. Ging naar de mensen toe. Verborg zichzelf niet en stond voor iedere mede-Jood (en uiteraard ook waar nodig voor niet-Joden) open. En die benadering was precies ook zijn benadering. En daarom vroeg hij mij enige maanden later om zijn assistent te worden. Dag en nacht stond Berlinger voor iedereen klaar, ondanks de geniepige kritiek die hij toch af en toe over zich heen kreeg (herkenbaar!). Het spoorboekje kende hij uit zijn hoofd en zijn bezoeken aan Joodse Gemeenten en particulieren werden hogelijk gewaardeerd. Ik herken me hierin, zeker in het spoorboekje dat ook ik minstens net zo vaak heb mogen raadplegen.

Wellicht hier de plaats om n.a.v. bovenstaande de stromingen binnen het Jodendom een beetje uit te leggen. In het Christendom en ook in de Islam zijn er tussen de diverse stromingen dogmatische verschillen. Binnen het traditionele Jodendom zijn er ook vele stromingen, maar dogmatisch-Halachisch zijn ze één. Vergelijkbaar met een gezin met tien kinderen. Allen eten en slapen ze. Allen gaan ze naar school, allen zitten ze op muziekles etc. etc. Maar de een vindt sport het leukst en de ander gaat helemaal op in de muziekles. Er zijn stromingen die geen negatieve en niet-Joods gedachtengoed in hun huis willen hebben en daarom bouwen ze een muur om zich heen. Alleen voor het noodzakelijke contact met de brede omringende samenleving treden ze buiten hun muren, buiten hun eigen leefwereld. Ook laten ze alleen dat wat onontbeerlijk is binnen. Nadeel: af en toe hebben ze kinderen voor wie die muur te benauwend is, die de afgeslotenheid niet aankunnen en dan ervoor kiezen om op een andere wijze met hun Jodendom om te gaan.  Een tegenpool van deze stroming is Chabad. Als er zoveel mis is met de samenleving, breek dan alle muren af en ga de wereld in om de samenleving te verbeteren. Nadeel kan zijn dat de rabbijn niet de wereld ten goede veranderd, maar dat de profane wereld de rabbijn beïnvloedt en de rabbijn dus minder vroom wordt.

Maar tot welke van de vele stromingen iemand zich ook rekent, de Halacha, de Joods religieuze wet, is voor ieder precies dezelfde.

Het is een summiere en zeer korte uitleg, maar ik hoop wel iets van duidelijkheid te hebben verschaft en dat u, mijn trouwe dagboekenier, begrijpt dat ik bij de tweede stroming zit.

Vanmiddag hoog bezoek. Nou, hoog? Het voelde meer als gewoon, vrienden onder mekaar. De ambassadeur van Hongarije vereerde ons met een tegenbezoek nadat ik hem enige maanden geleden in Den Haag had bezocht voor een eerste kennismaking. Knap hoe hij, nog geen jaar in Nederland, al de Nederlandse taal begint te beheersen. Hoewel we de Gaza problematiek samen niet hebben kunnen oplossen en de vele andere brandhaarden niet hebben kunnen blussen, hebben we wel veel over de politiek rondom Israël gesproken. Uiteraard kwam het antisemitisme rijkelijk aan de orde en benadrukte de ambassadeur dat er in Hongarije geen antisemitisme is en iedere Jood zijn keppeltje of haar Mageen David probleemloos kan dragen.

 Het was overigens wel een erg Hongaarse dag. Nadat ik gisteravond een uur met een collega uit Boedapest had gesproken en vandaag nogmaals een aantal gesprekken per zoom heb gevoerd, om vervolgens twee uur de ambassadeur op bezoek te mogen hebben gehad, wilde ik weer gewoon Nederlands zijn en Nederlands doen.

Alvast: gut shabbos!

In de Dom te Utrecht vond een bijzondere bijeenkomst plaats. Het doel?

“Goede buren in Utrecht! Samen zijn we Utrecht! Kom ook naar de samenkomst op dinsdag 28 Januari om 19:00 uur in de Domkerk! …. Wij willen het conflict dat zich daar (in Gaza dus) afspeelt niet overbrengen naar onze stad. Daarom nodigen wij u uit samen te komen in de Domkerk.  Met deze samenkomst willen wij de Joodse Gemeenschap in Utrecht laten weten dat wij naast hen staan. Daarom spreken wij ons uit. Wij zeggen nee tegen antisemitisme! Wij willen goede buren zijn.”  Honderden gaven gehoor aan de oproep. Vrienden van Israël binnen in de Dom, en buiten, in de plenzende regen, een paar malloten met papiertjes waarop mijn aanwezigheid ter discussie werd gesteld omdat ik, zoals op Social Media werd gesuggereerd, een opper-racistische-rabbijn ben, die antizionisme gelijkstelt aan antisemitisme. Zo, die zit! Ze hebben dus goed begrepen dat antizionisme = antisemitisme. Voor wie die zit weet ik niet precies, maar wat doet het ertoe! Er was binnen goede zeer passende muziek en drie sprekers. Ik denk dat ik de Joodse Gemeenschap een hart onder de riem heb gestoken, maar de twee andere sprekers hielden zich niet helemaal aan de afspraak en dat hart onder de riem werd door sommige aanwezigen, waartoe ik mezelf zeker niet reken, meer als een dolksteek in de rug ervaren omdat antisemitisme werd geplaatst naast islamofobie. Overigens had ik, als oud gymnasiast, tot voor enige jaren geleden, nog nooit gehoord van islamofobie. Mijn kinderen hadden, hebben en zullen dan ook nooit een aanhanger van de Islam naschelden en vanuit geen enkele synagoge zal een onvertogen woord richting Islam gehoord worden. Sterker nog: islamitische vrouwen kwamen regelmatig met hun (huwelijks)problemen bij mij voor advies, want ook in Marokko gingen ze voor geestelijke steun naar de rabbi!    

Woorden zijn belangrijk, even een woord dat meerdere betekenissen heeft en er kan zomaar een misverstand of pijn ontstaan, terwijl de spreker of schrijver het echt niet kwaad bedoelde. Een woord dat een van de sprekers bij een van de toespraken, niet in de Dom, met de beste bedoelingen gebruikte, schoot in mijn verkeerde keelgat. Trump gaat vluchtelingen die illegaal in de USA zijn, ‘deporteren’. Voor mij is deportatie gekoppeld aan gaskamers, speciaal ais we bijeen zijn om onschuldige slachtoffers te herdenken die hun leven in die gaskamers beëindigden. Dus, zo ging het door mijn hoofd, als je dan al meent te moeten waarschuwen en je meent dat Trump een gevaar vormt voor onze mondiale toekomst, waarschuw dan even niet als we bijeen zijn om te herdenken en je beseft dat niet iedereen je politieke standpunt deelt!

Woorden, emoties, visies. Een geweldig goede ontmoeting van meer dan drie koppen thee, had ik woensdag in het Bisschoppelijk Paleis in ’s-Hertogenbosch. De bisschop, Mgr. de Korte, had ik al meerdere malen ontmoet, in Groningen, zijn vorige standplaats, in Arnhem en in Leeuwarden. Tot nu toe gingen de gesprekken over geloof, over wat ons bindt en soms over de verschillen tussen Jodendom en christendom. Maar nu was het thema: hoe kan de RK-Nederland om ons heen staan als een schil om een vrucht, om ons, de Joodse gemeenschap, te beschermen. De ontmoeting ging niet over de vraag óf de RK ons Joden bescherming wil bieden, maar enkel over het hoe.

Steeds vaker ben ik bezig met het onderzoeken of iemand Joods is. Afgelopen dagen vier cases. Eén bleek inderdaad Joods te zijn. Vanaf deze plaats: welkom! We zijn nog maar erg klein en dus is ieder nieuw lid van groot belang en meer dan welkom.

Maar die drie anderen lopen niet zo soepel. De een blijft maar zeuren en tegelijkertijd weigeren eenvoudige informatie te verstrekken, die zij heeft en ik maar niet mag ontvangen. Nummer twee presteert het om aantoonbaar creatief met de waarheid om te gaan, ze liegt dus, en nummer drie blijkt niet degene te zijn die zijn tijdelijke verblijfsvergunning aangeeft. Dat wil zeggen: de foto lijkt redelijk op hem, hoewel niet overtuigend, maar de naam die hij zegt te hebben staat niet op zijn ID! Als iemand zegt Piet Jansen te heten, maar dan in het Arabisch, en op zijn ID staat als naam het Arabische equivalent van Jan Pieterse, dan is enige uitleg niet overbodig.

Ook nog begonnen met een echtpaar van middelbare leeftijd, dat niet meer als man en vrouw verder wil, nu hun enige dochter het ouderlijk huis heeft ingeruild voor een gehuwd bestaan buiten onze Nederlandse grenzen. Haar voorkeur, en dat van haar man, ging niet uit naar Israël. De reden? Beiden zijn tegen Netanyahu.

Maar om volgens Joodse traditie met iets positiefs te eindigen: een geweldige avond mogen beleven met Naftaly Bennet, de voormalige premier van Israël. De avond was georganiseerd door Israëlactie, proud partner of keren hayesod.